عصر ایران/ کشف ردپای یکی از عجیب‌ترین سلسله‌های فرهنگی ایران در چین / از کازرون تا تمام جهان آن روزگار : شیخ ابواسحاق کازرونی که بود و مرشدیه چه کردند؟ 
 اکنون با کشف کتیبه‌ها و سنگ‌نوشته‌ها در مسجد چوانجو، شواهد جدیدی از گسترش تفکر مرشدیه در چین به‌دست آمده است. این شواهد نشان می‌دهند که ایرانیان، از جمله تجار و مریدان شیخ ابواسحاق، در قرون گذشته در چین حضور داشته‌اند و تأثیراتی فرهنگی از خود برجای گذاشته‌اند. 

در شهر چوانجو، در استان فوجیان چین، مسجدی با نام “مسجد اصحاب” واقع شده که قدمت آن به بیش از هزار سال می‌رسد. این مسجد در سال ۴۰۰ هجری قمری ساخته شد و در سال ۷۱۰ هجری قمری توسط حاجی رکن شیرازی یا رکن‌الدین شیرازی با کمک تاجران محلی بازسازی گردید. اما اهمیت این مسجد نه تنها در معماری و تاریخ‌اش، بلکه در نقشی است که برهان‌الدین کازرونی در بازسازی و تبلیغات مذهبی این مکان ایفا کرده است. طبق منابع تاریخی، برهان‌الدین کازرونی به‌عنوان یکی از پیروان شیخ ابواسحاق کازرونی نقش کلیدی در توسعه این مسجد داشته است.

شیخ ابواسحاق کازرونی، بنیان‌گذار سلسله کازرونی یا مرشدیه، یکی از شخصیت‌های تاثیرگذار در تاریخ مذهبی و فرهنگی ایران است. او در نیمه دوم قرن چهارم هجری در کازرون متولد شد و در دوران حاکمیت زرتشتیان فارس، گرایش‌های معنوی خود را پی گرفت. برخلاف سایر مصلحان مذهبی که عمدتاً در مرزهای ایران فعالیت داشتند، شیخ ابواسحاق کازرونی توانست پیروان خود را از مرزهای ایران فراتر برد و به مناطقی چون آناتولی، هند، پاکستان و چین نیز نفوذ کند.

شیخ ابواسحاق کازرونی در دوره‌ای که هنوز فارس تحت سلطه حکومت‌های زرتشتی بود، به تبلیغ آموزه‌های معنوی و اجتماعی خود پرداخت. او و مریدانش، خانقاه‌هایی ساختند که نه تنها مکان‌هایی برای عبادت بلکه مراکزی برای خدمات اجتماعی نیز بودند. این خانقاه‌ها در منطقه‌ای که هم‌اکنون به فارس و ممسنی شناخته می‌شود، بیش از ۷۰ یا ۸۰ مرکز مذهبی داشتند که بسیاری از آن‌ها بعدها به امامزاده‌ها تبدیل شدند.

از جمله تاثیرات مهم این سلسله، گسترش اندیشه‌های مرشدیه در منطقه آناتولی است. پیروان شیخ ابواسحاق در این منطقه به جنگ‌های صلیبی پیوستند و نقش عمده‌ای در گسترش تفکر جهاد و نبرد علیه کفار ایفا کردند. این نفوذ باعث شد تا تفکر مرشدیه به یکی از پایه‌های فکری حکومت عثمانی تبدیل شود.


در دوره‌ای که امپراتوری عثمانی در حال شکل‌گیری بود، شیخ ابواسحاق کازرونی و پیروانش به عنوان پیشگامان ایدئولوژی‌های جدید شناخته می‌شدند. حتی در اولین پایتخت عثمانی، بورسا، محله‌ای به نام محله ابواسحاق وجود داشت که در آن مقبره‌ای به نام شیخ ابواسحاق قرار داشت. این نشان‌دهنده احترام و توجه ویژه عثمانی‌ها به اندیشه‌های شیخ کازرونی است. علاوه بر این، در دیگر شهرهای عثمانی مانند قونیه و ارزروم نیز مقبره‌ها و خانقاه‌هایی به نام او ساخته شد که همچنان به عنوان مراکز فرهنگی فعال باقی مانده‌اند.

یکی از ویژگی‌های جالب سلسله کازرونیه، اعتقاد دریانوردان به شیخ ابواسحاق بود. این دریانوردان که در دریاهای وسیع و طوفانی حرکت می‌کردند، اعتقاد داشتند که ذکر نام شیخ ابواسحاق می‌تواند آن‌ها را از طوفان‌ها نجات دهد. این اعتقاد به‌ویژه در مناطقی مانند هند و پاکستان و همچنین در میان دریانوردان ایرانی و عثمانی شایع بود.

درواقع، تفکر مرشدیه در کنار گسترش‌های مذهبی‌اش، تأثیرات عمیقی در فرهنگ و هنر نیز داشته است. سلسله کازرونیه از زمانی که به‌عنوان یک حرکت مذهبی آغاز شد، به‌سرعت به یکی از مراکز مهم فرهنگی تبدیل شد که علاوه بر فعالیت‌های مذهبی، در زمینه‌های فرهنگی و ادبی نیز پیشرفت‌های چشم‌گیری داشت. در این دوران، آثار خطی و نسخه‌های هنری به ویژه در مصلای شیراز تولید می‌شد که از آن زمان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز هنری ایران شناخته می‌شود.
 
اما در دوره صفویه، با به قدرت رسیدن شاه اسماعیل، سلسله کازرونیه تحت سرکوب قرار گرفت. صفویان دستور دادند که مقابر و خانقاه‌های متعلق به این سلسله نابود شود و اعضای آن به قتل برسند. این سرکوب باعث شد که تفکر مرشدیه به‌طور کامل از بین برود، هرچند مقبره شیخ ابواسحاق کازرونی در کازرون همچنان باقی ماند.

اکنون با کشف کتیبه‌ها و سنگ‌نوشته‌ها در مسجد چوانجو، شواهد جدیدی از گسترش تفکر مرشدیه در چین به‌دست آمده است. این شواهد نشان می‌دهند که ایرانیان، از جمله تجار و مریدان شیخ ابواسحاق، در قرون گذشته در چین حضور داشته‌اند و تأثیراتی فرهنگی از خود برجای گذاشته‌اند. این کشف نه تنها پیوندهای تاریخی بین ایران و چین را نشان می‌دهد، بلکه حاکی از گستره جهانی این تفکر است که از ایران به سرزمین‌های دوردست رسیده است.

این کشف‌ها همچنین نشان می‌دهند که چگونه فعالیت‌های مذهبی و فرهنگی ایرانیان در خارج از ایران، نقش مهمی در تبادل فرهنگی و گسترش تمدن ایرانی ایفا کرده‌اند. به نظر می‌رسد که این ارتباطات تاریخی، پیوندهای عمیق‌تری بین ملت‌ها ایجاد کرده و درک بهتری از تاریخ مشترک‌مان به‌وجود آورده است.