تسنیم/ با وجود آن‌که براساس اعلام وزارت بهداشت، عمده موارد حیوان‌گزیدگی در کشور توسط سگ‌های صاحب‌دار رخ می‌دهد و ۱۸ مرگ ناشی از هاری در سال جاری ثبت شده است اما هنوز قانون مشخصی برای کنترل و ساماندهی سگ‌گردانی در سطح شهرها نداریم.

در سال‌های اخیر، یکی از مشکلات اجتماعی و بهداشتی مهم به‌ویژه در کلان‌شهر‌های کشور نبود قوانین خاص برای کنترل و محدود کردن سگ‌گردانی در اماکن عمومی بوده است، این موضوع علاوه بر اینکه باعث ترس والدین از حضور کودکان‌شان در بوستان‌ها و خطر حیوان‌گزیدگی شده است، آثار زیان‌باری نیز بر سلامتی افراد جامعه دارد، زیرا بسیاری از موارد حیوان‌گزیدگی و انتقال هاری در کشور، عمدتاً از طریق سگ‌های صاحب‌دار رخ می‌دهد که بدون نظارت و محدودیت خاصی در حال گشت‌وگذار هستند.

سگ‌گردانی بدون نظارت قانونی

در حالی که سگ‌ها در بسیاری از کشور‌ها با قوانین مشخصی در فضا‌های عمومی حضور دارند و صاحبان آنها مسئولیت‌هایی در قبال رفتار و نگهداری از حیوانات خود دارند، در ایران این موضوع هنوز تحت پوشش قانون قرار نگرفته است. حضور آزادانه سگ‌ها در معابر عمومی باعث بروز مشکلات زیادی از جمله نگران‌کننده‌ترین آنها، حیوان‌گزیدگی، می‌شود که می‌تواند پیامد‌های جبران‌ناپذیری برای سلامت افراد جامعه داشته باشد.

آمار قابل‌تأمل حیوان‌گزیدگی در ایران

محمدرضا شیرزادی، رئیس اداره پیشگیری و کنترل بیماری‌های قابل انتقال از طریق دام به انسان وزارت بهداشت گفت: «مهم‌ترین بیماری که از سگ‌ها و گربه‌ها به انسان منتقل می‌شود هاری است؛ هاری یک عفونت ویروسی است که به‌دنبال گزش سگ‌ها اتفاق می‌افتد.»

شیرزادی ادامه داد: «سال گذشته بیش از ۳۸۰ هزار نفر در کشور دچار حیوان‌گزیدگی شدند که به مراکز بهداشت مراجعه و واکسن و سرم ضدهاری دریافت کردند. در کل کشور بالغ بر ۷۷۰ مرکز وجود دارد که به‌صورت شبانه‌روزی اقدامات شست‌وشوی محل حیوان‌گزیدگی و واکسیناسیون هاری را برای افراد انجام می‌دهند و این خدمات برای مردم رایگان است، اما برای دولت هزینه‌های بسیاری دارد، زیرا واکسن هاری یکی از گران‌ترین واکسن‌هاست، با وجود این، به‌علت اهمیت موضوع، دولت این واکسن‌ها را خریداری می‌کند و در اختیار این مراکز قرار می‌دهد.»

آمار ۳۸۰ هزار موردی حیوان‌گزیدگی در سال گذشته در حالی است که به‌اذعان شیرزادی، در سال ۱۴۰۱ تعداد موارد حیوان‌گزیدگی ۳۲۰ هزار مورد بوده که اختلاف ۶۰ هزار موردی با آمار سال گذشته دارد و نشانگر رشد شتابان و نگران‌کننده این آمار در کشور است.

۱۸ مرگ ناشی از هاری در سال جاری

رئیس اداره پیشگیری و کنترل بیماری‌های قابل انتقال از طریق دام به انسان وزارت بهداشت همچنین به مرگ‌های ناشی از بیماری هاری اشاره کرد و افزود: «در سال جاری ۱۸ مورد فوتی ناشی از هاری داشتیم. بیماری هاری به‌گونه‌ای است که اگر علائم بیماری در فردی ظاهر شود، مرگ او قطعی خواهد بود. متأسفانه بیشترین موارد حیوان‌گزیدگی انسان‌ها توسط سگ‌ها رخ می‌دهد و همچنین موارد قابل‌توجهی از ابتلا به هاری در کشور ما در پی گزش سگ‌های صاحب‌دار رخ می‌دهد.»

این اظهارات هشداردهنده‌ای است که نشان می‌دهد نبود قوانین کافی برای کنترل سگ‌گردانی و نظارت بر رفتار صاحبان سگ‌ها در محیط‌های عمومی می‌تواند به‌قیمت جان افراد تمام شود.

تنها بند قانونی که می‌توان آن را به موضوع سگ‌گردانی اندکی مرتبط دانست، ماده ۵۰۱ قانون مجازات اسلامی است که بر اساس آن "هرگاه کسی به‌روی شخصی سلاح بکشد یا حیوانی مانند سگ را به‌سوی او برانگیزد یا هر کار دیگری که موجب هراس او می‌گردد مانند فریاد کشیدن یا انفجار صوتی انجام دهد و بر اثر این ارعاب، شخص بمیرد یا مصدوم گردد حسب مورد بر اساس تعاریف انواع جنایات به قصاص یا دیه محکوم می‌شود. "

به‌جز این ماده قانونی، تقریباً هیچ قانون دیگری مستقیماً در رابطه با سگ‌گردانی و مقابله با این معضل اجتماعی وضع نشده است و این در حالی است که سال به سال بر آمار حیوان‌گزیدگی و ابتلا به هاری در کشور افزوده می‌شود.

افزایش روند موارد حیوان‌گزیدگی انسانی در کشور سالانه مبالغ زیادی بابت خرید سرم و واکسن ضدهاری جهت درمان و پیشگیری به سیستم بهداشتی و درمانی کشور تحمیل می‌کند در حالی که با آموزش اصول ساده بهداشتی به صاحبان سگ‌ها و وضع قوانین کافی برای وضعیت لجام‌گسیخته سگ‌گردانی به‌ویژه در معابر و اماکن عمومی، می‌توان از بسیاری از این هزینه‌ها جلوگیری کرد، معضلی که دولت و مجلس، هرچه زودتر باید فکری به حال آن کنند تا در آینده به بحرانی در حوزه اجتماعی و بهداشتی تبدیل نشود.