مهر/ هر ساله با فرارسیدن ایام نوروز، جاده‌ها شاهد حجم وسیعی از تردد خودروها و مسافران است این افزایش ترافیک در کنار رفتارهای پرخطر رانندگی و شرایط جوی متغیر، سبب می‌شود که تصادفات جاده‌ای به معضلی بزرگ تبدیل شود. متأسفانه، هر ساله شاهد افزایش چشمگیر تلفات انسانی در جاده‌ها هستیم که بسیاری از خانواده‌ها را داغدار می‌کند. تصادفات همچنان یکی از چالش‌های عمده در ایام نوروز است.

بر اساس آمارهای اعلام شده، وضعیت جان باختگان حوادث رانندگی در نوروز طی سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۳ به شرح زیر است:

سال ۱۳۹۵: ۹۶۷ نفر
سال ۱۳۹۶: ۸۷۴ نفر
سال ۱۳۹۷: ۱۱۰۹ نفر
سال ۱۳۹۸: ۹۱۴ نفر
سال ۱۳۹۹: ۵۳۴ نفر
سال ۱۴۰۰: ۱۰۸۰ نفر
سال ۱۴۰۱: ۱۱۴۶ نفر
سال ۱۴۰۲: ۱۲۱۷ نفر
سال ۱۴۰۳: ۱۰۸۹ نفر

از آمارهای بالا مشخص است که در ابتدا (بین سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۶) میزان جان باختگان کاهش یافته است، اما از سال ۱۳۹۷ به بعد، روند افزایش جان باختگان آغاز شده است. سال ۱۳۹۹ با کاهش چشمگیر جان باختگان (۵۳۴ نفر) روبه‌رو بود که ممکن است ناشی از محدودیت‌های مرتبط با پاندمی کرونا و کاهش سفرها بوده باشد.

با این حال، از سال ۱۴۰۰ به بعد، تعداد جان باختگان در نوروز دوباره روند افزایشی به خود گرفته است. این افزایش در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ به اوج خود رسید و در سال ۱۴۰۳ نیز ادامه پیدا کرد، هرچند که با کاهش نسبت به سال ۱۴۰۲ مواجه بودیم.

این روند افزایشی می‌تواند به دلایل مختلفی مانند افزایش حجم تردد در ایام نوروز، افزایش سرعت و تخلفات رانندگی، و همچنین مشکلات زیرساختی و فرهنگی در جاده‌ها نسبت داده شود.

طبق آمارهای پلیس راهور و راه، ده استان با بیشترین سهم جان باختگان تصادفات رانندگی در نوروز سال ۱۴۰۳ به شرح زیر هستند:

سیستان و بلوچستان: ۸.۵ درصد
فارس: ۸.۳ درصد
کرمان: ۷.۵ درصد
اصفهان: ۷.۳ درصد
خراسان رضوی: ۶.۷ درصد
خوزستان: ۵.۲ درصد
تهران بزرگ: ۴.۹ درصد
آذربایجان شرقی: ۳.۶ درصد
هرمزگان: ۳.۵ درصد
مرکزی: ۱.‏۳‬ درصد

این آمار نشان می‌دهد که بیشترین سهم جان باختگان تصادفات رانندگی در نوروز ۱۴۰۳ در استان‌های سیستان و بلوچستان و فارس بوده است. همچنین، استان‌های کرمان و اصفهان در مقام‌های بعدی قرار دارند.

طبق اعلام پلیس راهور، مقایسه علل وقوع حوادث در بازه زمانی طرح نوروز ۱۴۰۳ نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد که برخی از عوامل با کاهش و برخی دیگر با افزایش روبه‌رو شده‌اند:

عدم رعایت فاصله طولی و عدم توجه به جلو:
سال ۱۴۰۲: ۳۹ درصد
سال ۱۴۰۳: ۴۵ درصد
این عامل افزایش یافته است. رانندگان در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال گذشته بیشتر دچار این تخلف شده‌اند. عدم رعایت فاصله طولی ممکن است ناشی از بی‌توجهی به شرایط جوی و ترافیک، یا حواس‌پرتی رانندگان باشد. به علاوه، عدم توجه به جلو نیز می‌تواند به علت خستگی، حواس‌پرتی یا استفاده از تلفن همراه باشد که سبب وقوع تصادفات شدید می‌شود.

عدم توانایی در کنترل وسیله و تخطی از سرعت مطمئنه:
سال ۱۴۰۲: ۱۷ درصد
سال ۱۴۰۳: ۲۲.۵ درصد

این عامل نیز افزایش داشته است. رانندگان در سال ۱۴۰۳ بیشتر از سال گذشته از سرعت مطمئنه تجاوز کرده‌اند و کنترل بهینه وسیله نقلیه را نداشته‌اند. این موضوع می‌تواند به دلیل شرایط جوی، عدم رعایت وضعیت جاده یا ضعف در مهارت‌های رانندگی باشد که منجر به افزایش تصادفات و حوادث جاده‌ای می‌شود.

انحراف به چپ:
سال ۱۴۰۲: ۸ درصد
سال ۱۴۰۳: ۸.۵ درصد

این عامل با افزایش مختصر روبه‌رو بوده است. رانندگان در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال گذشته بیشتر از مسیر خود منحرف شده‌اند. انحراف به چپ معمولاً به دلیل عدم تمرکز، خواب‌آلودگی، یا عجله کردن اتفاق می‌افتد و می‌تواند باعث برخورد با وسایل نقلیه مقابل یا وقوع تصادفات جدی شود.

به نظر می‌رسد مجزا نمودن راه‌های طرفه که قبلاً نیز مورد مطالبه پلیس راهور قرار گرفته است، همچنان می‌تواند در کاهش قربانیان سوانح رانندگی تأثیرگذار باشد. این اقدام می‌تواند با کاهش احتمال برخورد وسایل نقلیه با یکدیگر و جلوگیری از انحراف به مسیرهای مخالف، نقش مؤثری در افزایش ایمنی جاده‌ها و کاهش تعداد تصادفات و جان‌باختگان ایفا کند.

عدم رعایت حق تقدم:
سال ۱۴۰۲: ۱۵ درصد
سال ۱۴۰۳: ۵ درصد

این عامل با کاهش چشمگیری روبه‌رو بوده است. درصد وقوع حوادث به دلیل عدم رعایت حق تقدم در سال ۱۴۰۳ به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. این کاهش ممکن است نشان‌دهنده بهبود فرهنگ رانندگی و افزایش آگاهی رانندگان در مورد رعایت حقوق دیگران در جاده‌ها باشد.

این آمار نشان می‌دهد که در برخی موارد، تخلفات رانندگی در نوروز ۱۴۰۳ نسبت به سال گذشته افزایش یافته است، به ویژه در زمینه رعایت فاصله طولی و تخطی از سرعت مطمئنه، در حالی که در برخی دیگر مانند عدم رعایت حق تقدم، کاهش چشمگیری مشاهده شده است.

یکی از عوامل مهم و رایج بروز تصادفات در معابر برون‌شهری، عدم رعایت فاصله طولی مناسب میان خودروها است. این تخلف نه تنها به وقوع تصادفات چند وسیله‌ای منجر می‌شود، بلکه موجب انسداد معابر و افزایش ترافیک نیز می‌شود. زمانی که رانندگان فاصله ایمن را رعایت نمی‌کنند، خطر برخورد به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد و در صورت بروز حادثه، شرایط بحرانی بیشتری ایجاد می‌شود که ممکن است به افزایش تلفات و خسارات منتهی شود.

این رفتارهای پرخطر که به‌ویژه در جاده‌های برون‌شهری به‌صورت شایع دیده می‌شوند، به‌عنوان ناهنجاری‌های ترافیکی شناخته می‌شوند. وقتی یک راننده فاصله طولی خودرو خود را با خودروی جلو کاهش می‌دهد، خود را در معرض خطر برخورد ناگهانی قرار می‌دهد و همچنین برای سایر رانندگان نیز شرایط ناایمنی ایجاد می‌کند.

با کاهش فاصله میان خودروها، در صورت توقف یا کاهش سرعت ناگهانی خودروی جلویی، امکان برخورد چند خودرو به یکدیگر افزایش می‌یابد. این نوع تصادفات می‌تواند خسارات زیادی به همراه داشته باشد و در بسیاری از موارد، منجر به قطع جریان ترافیک و ایجاد ازدحام طولانی در جاده‌ها می‌شود.

زمانی که خودرویی با فاصله‌ای ناایمن از خودروی جلویی حرکت می‌کند، امکان تصادف و توقف ناگهانی آن افزایش می‌یابد. این امر نه تنها خود موجب ایجاد ترافیک می‌شود، بلکه در برخی موارد می‌تواند باعث انسداد کامل معابر و ایجاد گره‌های ترافیکی در جاده‌های برون‌شهری گردد. در نتیجه، سفرهای کوتاه به سفرهایی طولانی و پر دردسر تبدیل می‌شوند.

عدم رعایت فاصله طولی مناسب، به رانندگان زمانی برای واکنش در صورت بروز خطر نمی‌دهد. این به ویژه در شرایط جوی نامساعد مانند بارش باران یا مه گرفتگی می‌تواند خطرناک باشد. رانندگان نیاز دارند که زمان کافی برای پیش‌بینی و واکنش به وضعیت‌های غیرمنتظره داشته باشند، که این امر تنها در صورتی امکان‌پذیر است که فاصله‌ایمن رعایت شود.

طبق آمارهای اعلام شده، دو عامل عمده‌ای که بیشترین سهم را در تصادفات جاده‌ای نوروز ۱۴۰۳ به خود اختصاص داده‌اند، عدم توجه به جلو و عدم رعایت فاصله طولی هستند. این تخلفات رانندگی در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال گذشته افزایش قابل توجهی داشته‌اند. این تخلف همواره یکی از چالش‌های اساسی در ایمنی جاده‌ها بوده است و به‌طور مداوم به وقوع تصادفات و ترافیک سنگین منجر می‌شود. به همین دلیل، پلیس راهور فراجا تصمیم به آغاز طرح نظارت هوشمند بر رعایت فاصله طولی خودروها گرفته است. این طرح که از دهم بهمن‌ماه آغاز شده و در حال حاضر رانندگانی که فاصله ایمن را رعایت نکرده‌اند، پیامک‌های هشداردهنده دریافت می‌کنند. اما از ابتدای فروردین ۱۴۰۴، رانندگان متخلف که این فاصله را رعایت نکنند، طبق آئین‌نامه راهنمایی و رانندگی جریمه خواهند شد.

راهکارهای رعایت فاصله طولی

یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای حفظ فاصله ایمن، قاعده دو ثانیه است. طبق این قاعده، زمانی که خودرویی از یک شاخص ثابت مانند تیر چراغ برق یا پایه تابلو عبور می‌کند، خودروی پشتی باید حداقل دو ثانیه بعد از آن عبور کند. این قاعده در شرایط عادی جاده‌ای، حداقل فاصله ایمن را تعیین می‌کند و رانندگان باید همواره آن را رعایت کنند.

یک روش دیگر برای تعیین فاصله ایمن، محاسبه آن بر اساس سرعت خودرو است. برای این کار، سرعت خودرو (برحسب کیلومتر بر ساعت) را بر ۱۰ تقسیم کرده و عدد حاصل را در خودش ضرب می‌کنید. برای مثال، در سرعت ۷۰ کیلومتر بر ساعت، فاصله ایمن باید ۴۹ متر باشد. این روش به رانندگان کمک می‌کند تا فاصله مناسب را با توجه به شرایط سرعت خود حفظ کنند.

رعایت فاصله طولی مناسب از خودروهای جلو یکی از اصلی‌ترین اصول ایمنی در جاده‌ها است که می‌تواند به‌طور قابل توجهی از بروز تصادفات و افزایش تلفات جاده‌ای جلوگیری کند. این امر همچنین زمان کافی برای واکنش در شرایط غیرمنتظره به رانندگان می‌دهد و از بروز تصادفات شدید و چند وسیله‌ای جلوگیری می‌کند. رعایت فاصله ایمن نه تنها باعث بهبود ایمنی جاده‌ها و کاهش تصادفات می‌شود، بلکه به کاهش مشکلات ترافیکی و تسهیل جریان سفرها نیز کمک می‌کند.