فرهیختگان/ «جراحان علیه گفتمان» عنوان یادداشت روز در روزنامه فرهیختگان به قلم محمدامین ایمانجانی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:

یکی از رسانه‌های نزدیک به دولت، مجلّدی را منقّش به تصویر رئیس‌جمهور با عنوان گفتمان عقلانیت و عدالت منتشر کرده است. اینکه جریان نزدیک به هر رئیس‌جمهوری تلاش کند برای دولت متبوع خود تولید ادبیات کند، امری مذبوح و نکوهیده نیست، بلکه یک اقدام لازم هم است؛ اما در خصوص این اقدام چند سؤال مهم به ذهن می‌رسد.

نخست اینکه در سنوات و ادوار گذشته کارویژه‌ تولید فکر و ادبیات برای دولت‌ها بر عهده‌ مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری بود، مرکزی که در برخی دولت‌ها مثل اصلاحات و دولت نخست روحانی جدی‌تر گرفته شد و در بقیه دولت‌ها خیر.

به نظر می‌رسید با انتخاب جناب ظریف و ارتقای جایگاه این مرکز به معاونت در ماه‌های نخست دولت، معاونت راهبردی چند محصول خوب برای تولید ادبیات دولت داشته باشد و بتواند به گفتار دولت صورتی نو ببخشد، اما تلاطم‌های سیاسی از یک‌سو و علاقه و تمرکز معاون سابق به حوزه‌ بین‌الملل از سوی دیگر عملاً این فرصت را گرفت.

از طرفی، اتفاقی که هفته‌ گذشته افتاد و معاونت راهبردی عملاً در معاونت پارلمانی ادغام شد، پیام صریح‌تر و روشن‌تری داشت. گویا معاونت راهبردی برای دولت فی‌نفسه موضوعیت نداشت و آنچه مهم بود ساختن کتی تک‌سایز به تن آقای ظریف بود که با رفتن ایشان بلاموضوع شد و مشخص نیست وظیفه تولید ادبیات و فکر برای دولت حالا با چه کسی است؟ و اساساً آیا چنین کاری برای دولت اصالت دارد یا نه؟ 

نکته دوم این است که گفتمان دولت واقعاً چیست؟ عدالت و عقلانیت تاکنون، چگونه در کلام خود رئیس‌جمهور ظهور و بروز داشته است؟ و اگر قرار است دال مرکزی ادبیات دولت عدالت و عقلانیت باشد، تکلیف وفاق که به عنوان مهم‌ترین پروژه دولت تاکنون مطرح بوده است، چه می‌شود؟ آیا منظور این است که وفاق یک تاکتیک برای پیاده کرده گفتمان عدالت است؟ آیا دولت دریافته است که وفاق را نمی‌توان به مثابه یک گفتمان مرکزی جدی مدنظر داشت؟ 

سؤال سوم درباره ابزار‌های پیشبرد ایده‌ عدالت و عقلانیت و اقدامات دولت برای پیشبرد این گفتمان است. واقعیت این است که هیچ گفتمانی در کتاب و جزوه متولد نمی‌شود. اگر از گفتمان به مثابه یک ادبیات مفصل‌بندی‌شده با قابلیت فراگیر شدن یاد کنیم، باید از دولت محترم سؤال کرد که در سال نخست دولت برای این گفتمان چه کرده است؟ به عبارتی آیا می‌توان همه‌ اقدامات دولت را ذیل این ادبیات صورت‌بندی کرد؟

به یک مثال مؤخر و جدید دقت کنید. ظاهراً به سفارش دولت، پژوهشی در خصوص حل مسئله‌ ناترازی‌ها صورت گرفته است، پژوهشی که از یک مطالعه‌ صرف فراتر رفته و اخیراً در ادبیات رئیس‌جمهور هم نمود داشته است.

اشاره‌ رئیس‌جمهور به آزاد‌سازی چند ده میلیارد دلار احتمالاً ناظر به همین طرح است. طرحی که در عمل یک جرّاحی بی‌رحمانه است، چیزی با ابعاد چند ده برابر حذف ارز ترجیحی که توسط دولت سیزدهم صورت گرفت یا بسیار بزرگ‌تر از گران‌سازی بنزین در دولت سیزدهم. طرحی که برخی تحلیلگران در توصیف ابعاد آن به استعارۀ‌ پیجر‌ها متمسّک می‌شوند و آثار مخرّب آن را در حد همان ماجرا می‌دانند و از دولت می‌خواهند دقت بیشتری کند.

آیا چنین اقدامات و سیاست‌هایی را کسی در دولت می‌تواند با گفتمان عدالت و عقلانیت توضیح بدهد؟ آیا با اجرای چنین طرح‌هایی نباید همۀ‌ کتاب‌های عقلانیت و عدالت را خمیر کرد؟