فرارو/متن پیش رو در فرارو منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

مذاکرات هسته‌ای ایران و ایالات متحده با پیچیدگی‌های جدیدی مواجه است. ترامپ به رویکرد محتاطانه‌تری روی آورده، در حالی که اسرائیل همچنان به سیاست قاطعانه‌اش علیه ایران پایبند است. استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ، مواضع متناقضی درباره غنی‌سازی اورانیوم ایران اتخاذ کرده است. کارشناسان معتقدند که دولت ترامپ ممکن است در صورت دریافت امتیازات بی‌سابقه از ایران، به پذیرش غنی‌سازی محدود تمایل نشان دهد، اما ایران همچنان با برچیدن کامل برنامه هسته‌ای مخالف است.

لارا جیکز-خبرنگار بخش دیپلماتیک روزنامه نیویورک تایمز| در پی برگزاری مجدد مذاکرات دیپلماتیک میان ایران و ایالات متحده در روز شنبه، که بر فعالیت‌های هسته‌ای تهران متمرکز بود، اسرائیل با دقتی خاص‌تر این روند را دنبال می‌کند. اسرائیل مدت‌هاست که به سیاست ترامپ در قبال ایران تکیه دارد. در دوران نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، این سیاست با اجرای دستوراتی، چون ترور یکی از مقامات بلندپایه امنیتی ایران، اعمال تحریم‌های شدید بر اقتصاد ایران و خروج از توافق هسته‌ای برجام به مرحله اجرا درآمد.

پیام‌های متناقض ویتکاف؛ آیا استراتژی هسته‌ای آمریکا در حال تغییر است؟
با این حال، در شرایط کنونی، دونالد ترامپ که از ورود به جنگ جدید در خاورمیانه خودداری می‌کند، رویکردی محتاطانه‌تر اتخاذ کرده است. گرچه گزینه اقدام نظامی همچنان روی میز قرار دارد؛ اما او در عین حال مذاکرات را ادامه داده و به نظر می‌رسد از اسرائیل خواسته است که از حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران خودداری کند. استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در این مذاکرات، نیز در هفته‌های اخیر پیام‌هایی متناقض درباره اهداف ایالات متحده ارسال کرده است. او ابتدا احتمال وجود یک برنامه هسته‌ای محدود از سوی ایران را مطرح کرده بود، اما بعد‌ها تأکید کرد که ایران باید برنامه هسته‌ای خود را به طور کامل متوقف کند.

مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، روز جمعه بر این نکته تأکید کرد که هر توافق هسته‌ای باید به‌طور قطع مانع از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای شود. در جریان سفر خود به پاریس، روبیو به خبرنگاران گفت: «توافق باید به‌گونه‌ای باشد که ایران را نه تنها اکنون، بلکه در آینده نیز از دستیابی به سلاح هسته‌ای باز دارد.»

مایکل هرتزوگ که در ژانویه از سمت خود به عنوان سفیر اسرائیل در واشنگتن کناره‌گیری کرده است، هفته گذشته در اظهاراتی این سوال را مطرح کرد: «سؤال این است که ایالات متحده دقیقاً بر چه چیزی اصرار خواهد داشت؟ به دنبال چه مدلی به عنوان نتیجه دیپلماتیک است؟» در همین حال، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، پیش از آغاز مذاکرات روز شنبه به مقامات ایتالیایی اعلام کرد که ضروری است «تمام طرف‌ها از فرصت به دست آمده استفاده کنند.»

به گزارش خبرگزاری تسنیم، عباس عراقچی تأکید کرد که هدف این مذاکرات دستیابی به «تفاهمی منطقی و معقول» است که در عین احترام به حقوق مشروع جمهوری اسلامی ایران و رفع تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی، هرگونه ابهام درباره برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران را برطرف کند.

چرا اسرائیل و کنگره به بن‌بست مذاکرات ایران و آمریکا علاقه دارند؟
ایران می‌گوید که برنامه هسته‌ای‌اش کاملاً قانونی است و تنها برای مصارف غیرنظامی مانند تولید انرژی و ایزوتوپ‌های پزشکی طراحی شده است. با این حال، ایران از توقف غنی‌سازی اورانیوم خودداری می‌کند. بیش از یک دهه است که رهبران جهان تلاش می‌کنند تا غنی‌سازی اورانیوم ایران را به سطحی بسیار پایین‌تر از آنچه برای تولید تسلیحات هسته‌ای نیاز است، محدود کنند. این امر نیازمند راستی‌آزمایی مستقل توسط بازرسان خارجی است. روز چهارشنبه، رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به تهران سفر کرد تا مقامات ایرانی را به همکاری ترغیب کند.

پس از ملاقات هفته گذشته با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، آقای ویتکاف پیشنهاد کرد که ایران ممکن است بتواند در سطوح پایین اورانیوم تولید کند، مشروط بر اینکه یک سیستم راستی‌آزمایی که شامل برنامه موشکی تهران نیز می‌شود، برقرار شود. اما در عرض یک روز، ویتکاف موضع خود را تغییر داد و تأکید کرد که «ایران باید برنامه غنی‌سازی و تسلیحاتی هسته‌ای خود را متوقف و حذف کند» تا هرگونه توافقی ممکن شود.

کارشناسان بر این باورند که تغییر موضع استیو ویتکاف بازتابی از عدم قطعیت در دولت ترامپ و احتمالاً خود رئیس‌جمهور درباره این است که آیا او باور دارد که می‌تواند به یک توافق منطقی دست یابد. الی گرانمایه، کارشناس ارشد سیاست خاورمیانه در شورای روابط خارجی اروپا اظهار داشت که دولت ترامپ ممکن است در صورتی که ایران امتیازاتی بی‌سابقه مانند باز کردن تأسیسات هسته‌ای‌اش به روی بازرسان آمریکایی یا استقبال از سرمایه‌گذاران آمریکایی ارائه دهد، به پذیرش غنی‌سازی در سطح پایین تمایل نشان دهد. او تاکید کرد: «احساس من این است که ایرانی‌ها و آمریکایی‌ها هنوز در مرحله‌ای هستند که خطوط قرمز یکدیگر را تعریف می‌کنند؛ و بسیار حیاتی خواهد بود که آمریکا به زودی موضع نهایی خود را اعلام کند.»

الی گرانمایه همچنین تأکید کرد که ایران هرگز خلع سلاح کامل هسته‌ای یا غنی‌سازی صفر را نپذیرفته است و تصریح کرد: «اگر این جایی است که آمریکایی‌ها می‌خواهند بروند، ما به سمت یک رویارویی حرکت می‌کنیم.» او همچنین اشاره کرد که این ممکن است همان چیزی باشد که اسرائیل و متحدانش در کنگره به دنبال آن هستند و تاکید کرد: «به نفع اسرائیل است که گفت‌و‌گو میان ایرانی‌ها و آمریکا به یک بن‌بست کشیده شود.»