دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

ر روزهای اخیر، بار دیگر واژه‌ای آشنا اما کم‌رمزوراز به تیتر خبرها برگشته: «مذاکرات فنی». خبری که می‌گوید فردا، در پایتخت آرام و دیپلمات‌پسند عمان، یعنی مسقط، قرار است ایران و آمریکا پشت میز مذاکره بنشینند؛‌البته نه مستقیم، بلکه از مسیرهای غیررسمی و میانجی‌گری‌شده. اما آن‌چه این بار تفاوت دارد، نوع این گفت‌وگوهاست؛ مذاکرات سیاسی نیست، بلکه فنی و کارشناسی است. اما اصلاً این اصطلاح به چه معنا است؟ در چنین جلساتی که نه دوربین رسانه‌ها در آن حضور دارند و نه سخنرانان پرطمطراق، چه می گذرد؟
 
مذاکرات فنی، به‌زبان ساده، همان گفت‌وگوهایی‌ است که وقتی سیاست‌مداران از پشت تریبون‌ها پایین می‌آیند، شروع می‌شود. وقتی کلیات توافق‌ها، چارچوب‌های سیاسی و شعارهای پرزرق‌وبرق تمام می‌شود، کارشناسان وارد میدان می‌شوند تا به سؤال‌های سخت‌تری پاسخ دهند؛ چند سانتریفیوژ مجاز است؟ سطح غنی‌سازی باید چقدر باشد؟ دارایی‌های بلوکه‌شده چگونه آزاد شوند؟ چه کسی نظارت کند؟ و چطور اعتماد ایجاد شود؟

این مذاکرات، قلب تپنده توافق‌های بزرگ است. در جریان برجام و مذاکرات مرتبط، همیشه پس از چانه‌زنی‌های سیاسی، نوبت به جلسات فنی می‌رسید. جایی که ساعت‌ها بر سر یک کلمه، یک جدول زمانی، یا حتی نحوه نوشتن یک جمله بحث می‌شد. چرا؟ چون اگر این جزئیات درست چیده نشود، توافقات سیاسی، روی کاغذ باقی می‌مانند و به عمل نمی‌رسند.

حالا در مسقط، دوباره این فاز از گفت‌وگوها فعال شده است. گفته می‌شود هدف اصلی، بررسی برخی مسائل مهم مثل اجرای تعهدات هسته‌ای، نحوه نظارت آژانس، احتمال آزادسازی منابع مالی ایران در کشورهای خارجی، یا حتی ایجاد مسیرهای ارتباط مالی محدود میان دو کشور است. با این‌حال، هیچ مقام رسمی حاضر نشده جزئیات مذاکرات را دقیقاً بازگو کند—که البته طبیعی‌ است. مذاکره فنی جایی‌ است برای سکوت‌های دیپلماتیک و توافق‌های در سایه.


نکته جالب آن‌که معمولاً مذاکرات فنی نه تیتر می‌شوند و نه در شبکه‌های اجتماعی تِرِند. اما دقیقاً همین جلساتند که آینده یک توافق، کاهش یا افزایش تنش، و حتی قیمت دلار در بازار تهران را رقم می‌زنند. در واقع، اگر مذاکرات سیاسی را تئاتر بدانیم، مذاکرات فنی همان اتاق فرمان است. جایی که نمایش واقعاً کنترل می‌شود.

پس اگر فردا دیدید که خبری از توافق نهایی نیست، اما «مذاکرات فنی ادامه دارد»، بدانید که ماجرا هنوز در جریان است. و شاید مهم‌ترین دست‌ها، همان‌هایی باشند که بی‌سروصدا در اتاق‌های دربسته، درباره سرنوشت یک توافق تصمیم می‌گیرند.