پنجشنبه 13 تیر 1404 - 10:03
سرمقاله وطن امروز/ بحران در بحران؛ فقدان تحلیل روایی در رسانههای ما
وطن امروز/ «بحران در بحران؛ فقدان تحلیل روایی در رسانههای ما» عنوان یادداشت روز در روزنامه وطن امروز به قلم رسول لطفی است که میتوانید آن را در ادامه بخوانید:
این یادداشت، هیچ طرح تازهای ندارد. تمام آن چیزی است که هر کدام از ما، در روزگار مواجهه با حوادث تلخ و ناگهانی، بارها و بارها با گوشت و پوست خود حس کردهایم؛ ضعف ساماندهی رسانهای و آشفتگی اطلاعرسانی. فقدان یک نقشه رسانهای جدی، فقدان یک قایق نجات در دریای متلاطم افکار عمومی؛ آنجا که ذهنها مبهوت ماندهاند و دلها در التهابند، ما بیسکان و بیجهت، دستوپا میزنیم. چرا چنین است؟ چرا هر بار به جای آنکه حوادث را مدیریت کنیم، خودمان بخشی از آشوب میشویم؟
نمونه اخیر انفجار در بندر رجایی شاهدی بر این وضعیت است. پیش از آنکه بررسیهای کارشناسی کامل شود، رسانههایی ـچه داخلی و چه خارجیـ در تحلیلهای شتابزده خود، انگشت اتهام را به سوی «خرابکاری»، «دشمنان خارجی» یا «خطاهای فاحش مدیریتی» نشانه رفتند. این نوع روایتسازیهای نیمبندی، نهتنها آرامش روانی جامعه را مخدوش میکند، بلکه امکان مدیریت عقلانی بحران را نیز از مدیران میگیرد. بیسامانی رسانهای در چنین بزنگاههایی، نوعی آنتروپی اجتماعی تولید میکند: افول نظم در ساحت معنایی جامعه. هر رسانهای که پیش از کشف حقیقت، دست به روایتگری بزند، آگاهانه یا ناآگاهانه در ایجاد این آنتروپی سهیم است. روایتهای اولیه به مثابه «طرحوارههای اولیه ذهن جمعی» عمل میکنند و بعدتر اصلاح آنها، حتی با انتشار حقایق روشن، دشوار و پرهزینه خواهد بود. ورای روایتهای رسانهای که حول این قضیه شکل گرفت، یک هدف مشترک وجود داشت: تضعیف ایران در ذهنها. ایران تضعیفشده، بیثبات و گرفتار بحران دائمی، پروژه نانوشتهای بود که در لایههای مختلف روایتها پیش میرفت. این پروژه جاگذاری ذهنی، آزمون و خطای بیوقفهای هم بود: سنجیدن واکنش افکار عمومی، ترسیم خطوط شکنندگی جامعه و زمینهچینی برای فشارهای بعدی و در این میان، خلأ بزرگ، نبود اتاق فکر رسانهای در مدیریت بحران بود. افکار عمومی به حال خود رها شد؛ بیسپر، بیرهبری، بیراهبری. در چنین بزنگاههایی، نبود یک مرکز طراحی و هماهنگی روایی، نه تنها آسیبهای بحران را چندبرابر میکند، بلکه به روایتهای مخرب اجازه میدهد بر ویرانه ذهنها، امپراتوری اضطراب و بیاعتمادی بنا کنند. رسانه در مدیریت بحران، محرم دانسته نمیشود. در ساختار ما، رسانه اغلب یا به بیانیهنویسی منفعل فروکاسته میشود یا به سکوتی بیربط و بیگانه تبعید میشود.
استقلال رسانهای که میتوانست سپر عقلانیت در بحران باشد، غایب است. رسانه بیاستقلال، یا مجبور است توجیهگر تصمیماتی باشد که خودش نقشی در شکلگیریشان نداشته یا ناگزیر است در حاشیه، فقط نظارهگر باشد؛ بیآنکه بتواند معادله بحران را بازتعریف کند یا جامعه را به سوی اعتماد، صبر و فهم هدایت کند. مشکل، بنیادیتر از چند ضعف تاکتیکی است. ما در بنیان کار، در فرم و ادبیات رسانهای خود، هیچ مواجهه جدی با مفهوم «بحران» نکردهایم. ادبیات رسانهای ما، غالباً یا به ورطه شعارهای بیجان میافتد یا در گزارشهای خام و بدون افق غرق میشود. فاقد توان تحلیل رواییای هستیم که بتواند حادثه را در بستر یک روایت تسکینبخش یا آیندهساز بازسازی کند. رسانه ما حتی در توضیح بحران ناتوان است؛ چه رسد آن را تفسیر، تبیین و رهبری کند. رسانه ما، چون فاقد این «امر تحلیلی ـ مفهومی» است، خود را در برابر حادثه، تهی مییابد. هیچ نقشهای برای معنابخشی ندارد. هیچ قاعدهای برای هدایت سیل عاطفهها و هیجانهای مردمی ندارد. در نتیجه، واکنشهایش پراکنده، متناقض، شتابزده و ناپایدار میشود. ما به یک فرم تازه نیاز داریم؛ فرمی که بداند بحران، زبان خاص خود را میطلبد و تا زمانی که این فرم و زبان بحران را نیاموزیم، در برابر هر حادثهای، باز هم دیر خواهیم رسید، بیاثر خواهیم بود و تماشاگر موجهایی خواهیم ماند که دیگران ساختهاند.
در این میان، بحران عمیقتر و حیاتیتر از همه، به باور من، بحران در فهم ماهیت رسانه است. فهم ما از رسانه، یک درک سطحی و پراگماتیستی است؛ این فهم ابزاری و انتزاعی، ریشه همان لرزشی است که در لحظات بحران بیشتر خود را عریان میکند، زیرا وقتی بحران از راه میرسد، رسانه دیگر نمیتواند فقط ابزاری سرد و مکانیکی باشد؛ باید روح داشته باشد، باید جان ببخشد، باید همچون زبان زندگی، تنیده در رگهای جامعه جاری شود. ما هنوز نتوانستهایم رسانه را در معنای آنچه هست بشناسیم و تا زمانی که رسانه را در معنای راستینش نفهمیدهایم، در مدیریت بحران، همچنان بیسکان خواهیم بود. رسانه، اگر درک شود، خود تداوم حیات انسان در قلمرو معناست.
پربیننده ترین
-
عکس مسی درآمد؛ آخرین توپ طلا با آرایشگر ویژه!
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
آخرین وضعیت راهها در چهارمین روز از سال جدید؛ محور چالوس از شنبه دوباره بسته میشود
-
زنده؛ بیرانوند در یک قدمی استقلال
-
"دنا پلاس اتومات" بخریم یا "تارا اتومات؟"/ مقایسه اختصاصی "آخرینخودرو" از دو خودروی پرطرفدار
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (16)
-
5 نشانه ضعیف شدن ریه ها و بهترین روش تقویت آن چیست؟
-
لندکروزر یا ۲۰۶؟ / مقایسه جالب "آخرینخودرو" به بهانه سخنان جنجالی میرسلیم
-
سپ، برترین شرکت در خاورمیانه شد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (28)
-
ویدیو تست و بررسی فیدلیتی پرایم جدید در آخرین خودرو
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (14)
-
لحظه به لحظه با جدال پرسپولیس مقابل النصر
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (22)
-
یحیی مچ ساپینتو را خواباند / برد ارزشمند پرسپولیس در صدمین شهرآورد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (19)
-
چالش/بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (11)
آخرین اخبار
-
رونمایی از دومین خرید پرسپولیس؛ ستاره شمسآذر سرخپوش شد
-
رد درخواست دولت آمریکا درباره اخراج مهاجران به کشورهای ثالث
-
طارمی در فینال، دینامو سرش را به دیوار میکوبد!
-
درویش: ۵ بازیکن جدید تقریبا کارشان تمام شده است و نهایی شده اند
-
درویش مدیرعامل پرسپولیس: سقف قراردادی را که گذاشته اند فقط برای پرسپولیس است
-
باند سارقان خودرو با 60 فقره سرقت منهدم شد
-
تامین ارز واردات از ۶.۵ میلیارد دلار عبور کرد
-
توضیحات مسئول کمیته سرعت فدراسیون اتومبیلرانی درباره حادثه پیست آزادی
-
فعالیت کشاورزی استان مرکزی در بحران آب متوقف نمیشود
-
رضا عطاران و عباس جمشیدی فر با «اجل معلق» به شبکه نمایش خانگی می آیند
-
نشست خبری سخنگوی شورای نگهبان
-
نیویورک تایمز: ترامپ احتمالا برای توافق با ایران به کم قانع خواهد شد
-
پایان مسابقات انتخابی تکواندو نونهالان دختر استان قم
-
استاندار مرکزی: تشویق به فرزندآوری برای زوجهای جوان باید نظاممند شود
-
کسب رتبه اول کشوری، راهداری و حملونقل جادهای خراسان جنوبی در ارزیابی عملکرد۱۴۰۳
سایر اخبار مرتبط
نظرات
ثبت نظر
مهمترین اخبار

تامین ارز واردات از ۶.۵ میلیارد دلار عبور کرد
شنبه 28 اردیبهشت 1404 - 16:42:00

وزیر اقتصاد بعد از ۷ خرداد به مجلس معرفی میشود
شنبه 28 اردیبهشت 1404 - 15:33:00

اظهارنظر سخنگوی شورای نگهبان درباره لایحه حذف ۴ صفر از پول ملی
شنبه 28 اردیبهشت 1404 - 14:53:35

اعتراض صنایع به محدودیت ۹۰ درصدی برق در نامه به رئیس جمهور
شنبه 28 اردیبهشت 1404 - 13:49:55

فرزین خبر داد: عرضه اوراق مرابحه ارزی ایران در بورس مسکو
شنبه 28 اردیبهشت 1404 - 14:45:00