مهر/ مسئول بافت تاریخی شهر اصفهان، با تاکید بر جایگاه ویژه موزه‌ها در ساختار معنایی شهر، بافت تاریخی را مناسب‌ترین بستر استقرار موزه‌ها دانست.

محمدعلی ایزدخواستی به مناسبت روز جهانی موزه‌ها، بر ظرفیت بافت تاریخی اصفهان برای استقرار موزه‌های موضوعی و محلی تأکید کرد و گفت: «یکی از نقاطی که می‌تواند محل قرارگیری موزه‌ها در نظام شهرسازی باشد، بافت‌های تاریخی هستند. این بافت‌ها فی‌نفسه نقش یک موزه زنده را در شهر ایفا می‌کنند. در شهری که در حال تغییر و تحول است، عناصر ارزشمندی در بافت‌های تاریخی وجود دارند که به‌عنوان اجزای حافظه تاریخی کالبد شهر باید از آن‌ها حفاظت شود.»

وی ادامه داد: «بناهایی نظیر خانه‌ها، عمارت‌ها و مکان‌هایی که روایت تاریخی دارند جاهایی که در آن‌ها تصمیم‌های مهمی گرفته شده یا افراد تأثیرگذاری زیسته‌اند و امروزه دیگر کارکرد گذشته خود را ندارند، بسیار مناسب هستند که در قالب کاربری موزه بازتعریف شوند. این تعدد موزه‌ها به غنای بافت تاریخی کمک می‌کند و آن را به مکانی برای پیاده‌روی، پرسه‌زنی و تجربه تاریخی بدل می‌سازد. موزه‌ها می‌توانند نقش مکملی در کنار سایر عناصر تاریخی ایفا کنند و نگینی در دل بافت تاریخی باشند.»

موزه، نقطه اتصال گذشته و آینده در کالبد شهر

ایزدخواستی با اشاره به ماهیت معنایی موزه‌ها در شهرها بیان کرد: «موزه‌ها نگاهبانان معنا در شهرها هستند و جایگاه نگهداری از حافظه تاریخی و هویتی شهر را بر عهده دارند. آن‌ها نقطه‌های جغرافیایی‌اند که معنا و حافظه تاریخی را از گذشته‌های دور و نزدیک استخراج، محافظت و در معرض خوانش مخاطبان قرار می‌دهند. هر بار که انسانی با شیئی در موزه مواجه می‌شود، خوانشی جدید از آن پیدا می‌کند.»

وی افزود: «شهرهایی که موزه‌های تخصصی متعدد دارند، نظام معنایی پویاتری دارند. در این شهرها معنا بهتر نگهداری و بهتر عرضه می‌شود. موزه‌ها همچون لغت‌نامه‌ای هستند که برای هر واژه معانی گوناگون ارائه می‌دهند. مثلاً موزه پست نحوه ارتباط انسان‌ها را روایت می‌کند یا موزه سکه بازتابی از مناسبات اقتصادی و تاریخی شهر است. بنابراین هر موزه، معنایی را بازخوانی و تثبیت می‌کند.»

موزه، سازوکار توزیع معنا و هویت در سطح محله‌ها

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان با تأکید بر ضرورت مردمی بودن موزه‌ها تصریح کرد: «موزه نباید صرفاً وابسته به نهادهای حاکمیتی مانند میراث فرهنگی باشد. هر فرد، نهاد یا بخش می‌تواند صاحب یک موزه باشد. موزه‌های کوچک و تخصصی نیز همان‌قدر اهمیت دارند که موزه‌های بزرگ. این موزه‌های کوچک همانند کلماتی هستند که جمله‌ای بزرگ را در شهر می‌سازند. نظام معنایی شهر، برآمده از همین مجموعه‌های به‌ظاهر کوچک اما پرمفهوم است.»

وی در ادامه خاطرنشان کرد: «موزه عرضه‌کننده معناست و این ویژگی باعث می‌شود که جایگاهی کلیدی در میان دیگر نظام‌های معنایی شهر داشته باشد. برخلاف دیگر نظام‌های معنایی که ممکن است درک آن‌ها نیازمند تخصص یا واسطه‌گری باشد، موزه مستقیماً معنا را در معرض دید عمومی قرار می‌دهد. مواجهه با شیء در موزه، در واقع مواجهه با معنای نهفته در بطن تاریخ شهر است.»

موزه، محل تلاقی قصه‌های شهر با شهروندان و میهمانان

ایزدخواستی موزه‌ها را محل تلاقی و پیوند شهروندان، گردشگران و پژوهشگران با قصه‌های شهر دانست و گفت: «هر موزه از منظری خاص به روایت قصه‌های شهر می‌پردازد. اگر شبکه‌ای درست و معنادار از موزه‌ها در یک شهر شکل بگیرد، این شبکه می‌تواند برای شهروندان نیز نقش مکانی تکرارشونده و پاتوق‌گونه ایفا کند. مکانی برای گردهمایی‌های فرهنگی و هنری، و نیز بازخوانی مستمر خاطره و تاریخ شهری باشد.»

وی افزود: «این اتفاق در بسیاری از نقاط دنیا رخ داده است؛ به‌ویژه در محله‌هایی که موزه‌ها به نقطه‌ای برای اجتماع محلی بدل شده‌اند. حسن بزرگ این نوع موزه‌ها در آن است که شیء در آن‌ها فقط یک‌بار دیده نمی‌شود، بلکه نظامی از خوانش‌های مکرر در پیرامون آن شکل می‌گیرد که لایه‌های تازه‌ای از معنا را برای مخاطبان باز می‌کند.»

کودکان، تخیل و آینده شهر؛ موزه به‌عنوان بستر پرورش نسلی تازه

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان در بخش دیگری از سخنانش به نقش تربیتی و آموزشی موزه‌ها پرداخت و گفت: «یکی از کارکردهای روزمره و بسیار مهم موزه‌ها، بازدیدهای گروهی مدارس از آن‌هاست. این مواجهه کودکان و نوجوانان با اشیا و روایت‌های تاریخی، قوه خیال آنان را گسترش می‌دهد و قدرت تخیل، پایه‌ساز آینده کودکان است. کودکانی که تخیل نمی‌کنند، آینده‌ای هم نخواهند

داشت.»

وی تاکید کرد: «در یک نقطه جغرافیایی مشخص از شهر، موزه می‌تواند بستری برای توسعه قوه خیال باشد. هرچه موزه‌های یک شهر بیشتر و متنوع‌تر باشند، فرصت‌های بیشتری برای تربیت نسلی آینده‌ساز فراهم می‌شود. این کارکرد موزه‌ها، نقشی کلیدی در ساخت شخصیت شهروندان فردای ما دارد.»

موزه به‌مثابه زبان زنده شهر

در سخنان ایزدخواستی، موزه نه صرفاً مکانی برای نمایش اشیای تاریخی، بلکه بستری برای شکل‌گیری، بازخوانی و بازآفرینی معنا در کالبد شهر معرفی می‌شود. او تأکید دارد که بافت تاریخی، مناسب‌ترین مکان برای استقرار این نهادهای معناساز است و موزه‌ها اگر به‌درستی در دل محله‌ها و در پیوند با روایت‌های مردمی جان بگیرند، می‌توانند به حافظه زنده، زبان گویا و نیروی پیشران توسعه فرهنگی شهری بدل شوند.