مهر/ عید غدیر خم، یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین رویدادهای تاریخ اسلام است که نه تنها یک روز بزرگ مذهبی، بلکه نمادی از هدایت، رهبری شایسته و مسئولیت‌پذیری اجتماعی و سیاسی محسوب می‌شود.

هوا گرم بود و کاروان بزرگ حاجیان، کمی از مکه فاصله گرفته بود که در «غدیر خم» به دستور پیامبر اسلام توقف کردند. پیامبر (ص) که در آن روزها آخرین حج خود را به پایان رسانده بود، پیام بزرگی برای امت داشت. در دل بیابان و در گرمای سوزان، واقعه‌ای رخ داد که سرنوشت اسلام را برای همیشه رقم زد.

مردم دور هم جمع شدند، چشم‌ها نگران و گوش‌ها مشتاق شنیدن پیام پیامبر (ص) بودند. پیامبر بر منبری که از جهاز شتران ساخته شده بود ایستاد، دست حضرت علی (ع) را بالا برد و با صدایی رسا فرمود:

«من کنت مولاه، فهذا علی مولاه…»

هر که من مولای اویم، این علی مولای اوست.

سکوت عمیقی حاکم شد، سپس مردم با اشتیاق بیعت کردند و فریاد تبریک برخواست.

این لحظه، نه فقط یک روز تاریخی، بلکه آغاز مسیری برای تداوم هدایت، حفظ حقیقت اسلام و معرفی رهبری الهی بود که بر اساس وحی، نه زر و زور، تعیین شده است.

عید غدیر خم صرفاً یک اعلام جانشینی نبود؛ بلکه پیام آسمانی‌ای بود که نشان داد دین بدون رهبر، به بیراهه می‌رود و امت نیازمند چراغ هدایت است؛ چراغی که ولایت است. پیامبر در واپسین روزهای زندگی، مأموریتی بزرگ را به انجام رساند تا پیام ولایت به درستی به جامعه منتقل شود.

امروز، پس از قرن‌ها، غدیر همچنان زنده است؛ نه فقط در تاریخ، بلکه در دل مؤمنانی که می‌دانند دین بدون امام ناقص است. امام علی (ع) نماد عدالت، شجاعت، تقوا و حکومت الهی است که هر سال در ۱۸ ذی‌الحجه با تجدید عهد مردم زنده می‌ماند.

پنج درس کلیدی عید غدیر برای جامعه سیاسی امروز

الگوی رهبری شایسته و مبتنی بر تقوا

در غدیر، پیامبر (ص) علی (ع) را به دلیل شایستگی، علم، عدالت و تقوا به عنوان جانشین معرفی کرد. امروز نیز جامعه سیاسی به رهبری نیاز دارد که بر اساس لیاقت و اخلاق انتخاب شود، نه قدرت یا ثروت.

مسئولیت‌پذیری مردم در تعیین مسیر آینده

بیعت مردم با امام علی (ع) نشان‌دهنده نقش فعال امت در سرنوشت خود است. در دنیای امروز، مشارکت آگاهانه و مطالبه‌گری هوشمندانه مردم برای تحقق حکمرانی سالم ضروری است.

صیانت از حقیقت و جلوگیری از تحریف

غدیر پیام روشن و شفافی در برابر تحریف داشت. در عصر رسانه‌ها و جریان‌های پیچیده اطلاعاتی، آگاهی و بصیرت سیاسی مردم کلید تشخیص حقیقت از باطل است.

حق‌محوری در برابر قدرت‌محوری

علی (ع) هرچند مظلوم واقع شد، اما حقانیت او در تاریخ ثبت شد. جامعه امروز باید معیارهای اخلاقی و عدالت را بر مصلحت‌اندیشی‌های کوتاه‌مدت ترجیح دهد.

وحدت بر محور عدالت و حقیقت

وحدتی که پیامبر (ص) در غدیر ترسیم کرد بر پایه ولایت و عدالت است. وحدتی که امروز برای عبور از بحران‌های سیاسی و اجتماعی نیاز داریم، باید بر اصول و شفافیت استوار باشد، نه مصالح ظاهری.

حجت‌الاسلام محمدجابر انصاری‌پور، معاون فرهنگی اداره‌کل تبلیغات اسلامی البرز در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: واقعه غدیر خم که با خطبه تاریخی پیامبر (ص) و اعلام «مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ» همراه بود، تأثیرات عمیقی بر انسجام اجتماعی، هویت جمعی و تجمعات مردمی داشته است.

وی افزود: غدیر با معرفی حضرت علی (ع) به‌عنوان محور رهبری، یک الگوی اجتماعی مبتنی بر عدالت، برابری و همبستگی ارائه کرد. این رویداد، گروه‌های قبیله‌ای و قومی پراکنده را حول یک مرجعیت دینی و اجتماعی متحد ساخت. غدیر با تأکید بر ولایت، به‌عنوان یک اصل اجتماعی، زمینه‌ساز تقویت سرمایه اجتماعی شد.

معاون فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی گفت: غدیر خم با تأکید بر ارزش‌هایی مانند عدالت، محبت، و برادری، به‌عنوان یک نیروی محرک برای همدلی مردمی عمل کرده است. این رویداد، با معرفی حضرت علی (ع) به‌عنوان نماد عدالت و شجاعت، الگویی برای رفتارهای اجتماعی ارائه داد که تا امروز در فرهنگ شیعی تأثیرگذار است.

انصاری پور با تاکید بر اینکه نقش غدیر خم در وحدت جامعه با چند رویکرد است اضافه کرد: واقعه غدیر خم با معرفی یک رهبر مشخص، به دنبال ایجاد انسجام در جامعه اسلامی بود. در شرایطی که امت اسلامی در آستانه گسترش جغرافیایی و مواجهه با چالش‌های جدید قرار داشت، تعیین رهبری می‌توانست از تفرقه و چنددستگی جلوگیری کند. این اصل در دنیای امروز نیز می‌تواند به‌عنوان الگویی برای مدیریت اختلافات و تقویت همگرایی در جوامع اسلامی مورد استفاده قرار گیرد.

این مقام مسئول در بخش دیگری به ترویج ارزش‌های مشترک اشاره کرد و گفت: غدیر خم بر ارزش‌هایی نظیر عدالت، برادری و اطاعت از رهبری صالح تأکید دارد. این ارزش‌ها، که ریشه در قرآن و سنت نبوی دارند، می‌توانند به‌عنوان مبنایی مشترک برای وحدت میان گروه‌های مختلف اسلامی، اعم از شیعه و سنی، عمل کنند. به عنوان مثال، تأکید بر عدالت علوی می‌تواند الهام‌بخش همکاری‌های اجتماعی و سیاسی برای رفع تبعیض و نابرابری در جوامع اسلامی باشد.

وی اذعان کرد: در طول تاریخ، دشمنان خارجی و چالش‌های داخلی بارها جوامع اسلامی را تهدید کرده‌اند. غدیر خم، به‌عنوان یک رویداد مشترک در حافظه تاریخی مسلمانان، می‌تواند به‌عنوان نقطه‌ای برای هم‌افزایی در برابر تهدیدات خارجی عمل کند. مراسم گرامیداشت غدیر، مانند عید غدیر، فرصت‌هایی برای گردهمایی و تقویت همبستگی میان اقشار مختلف جامعه فراهم می‌کند.

انصاری پور یادآور شد: واقعه غدیر خم، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ اسلام، ظرفیت بالایی برای تقویت وحدت و انسجام در جوامع اسلامی دارد که می‌توان با تأکید بر ارزش‌های مشترک، ترویج گفت‌وگوی بین‌مذهبی، پ و استفاده از این واقعه به‌عنوان نمادی برای هم‌افزایی، از غدیر خم به‌عنوان ابزاری برای ساختن جامعه‌ای متحد و پویا بهره برد. در شرایط کنونی که جهان اسلام با چالش‌های متعددی مواجه است، بازگشت به پیام غدیر می‌تواند راهگشای بسیاری از مسائل باشد.

عید غدیر نه تنها یادآور یک رویداد تاریخی است، بلکه منشوری برای هدایت اجتماعی و سیاسی در تمامی اعصار محسوب می‌شود. در جهانی که با بحران‌های مدیریتی، اخلاقی و هویتی روبه‌روست، بازخوانی آموزه‌های غدیر می‌تواند چراغ راهی برای ساختن جامعه‌ای عادل، حق‌گرا و مسئولیت‌پذیر باشد.