تسنیم/ بررسی سهم جمعیت دارای اشتغال ناقص جمعیت ۱۵ ساله و بیش‌تر نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۳، ۷.۶ درصد جمعیت شاغل،‌ به دلایل اقتصادی کم‌تر از ۴۴ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده است.

اشتغال ناقص یکی از شاخص‌های کلیدی برای ارزیابی کیفیت بازار کار است. این شاخص به افرادی اطلاق می‌شود که با وجود اشتغال، از ساعات کاری کمتر از حد مطلوب برخوردارند یا شغلی دارند که پاسخگوی نیازهای معیشتی یا مهارت‌های آن‌ها نیست. بررسی سهم اشتغال ناقص، اطلاعات مهمی درباره ناکارآمدی ساختاری، نابرابری در فرصت‌های شغلی و وضعیت اقتصادی یک کشور ارائه می‌دهد.

 تعریف اشتغال ناقص طبق تعریف سازمان بین‌المللی کار (ILO)، اشتغال ناقص شامل افرادی است که در هفته کمتر از ساعات استاندارد کار (معمولاً کمتر از 35ساعت) فعالیت می‌کنند.تمایل و توانایی برای کار بیشتر دارند.امکان دسترسی به شغل مناسب‌تر را ندارند.

مطابق بررسی ها سهم اشتغال ناقص در بازار کار در بسیاری از کشورها، به‌ویژه در اقتصادهای در حال توسعه، نسبت قابل توجهی از جمعیت شاغل را شامل می‌شود. این سهم در میان گروه‌های خاص نظیر جوانان، زنان و شاغلان بخش غیررسمی بیشتر مشاهده می‌شود. طبق داده‌های رسمی در برخی کشورها، نرخ اشتغال ناقص می‌تواند تا 10الی 20درصد از کل اشتغال را تشکیل دهد.

دلایل اصلی اشتغال ناقص شامل عوامل اقتصادی مانند رکود اقتصادی, افزایش هزینه های تولید و عدم تعادل عرضه و تقاضای نیروی کار است.  کاهش رشد اقتصادی منجر به کاهش فرصت‌های شغلی تمام‌وقت و با کیفیت می‌شود. کارفرمایان تمایل به استخدام پاره‌وقت یا موقتی پیدا می‌کنند. عرضه بالای نیروی کار ماهر نسبت به نیاز بازار منجر به اشتغال ناقص می‌شود.

مطابق بررسی های مرکز آمار ایران  نرخ بیکاری جوانان 15 تا 24 ساله حاکی از آن است که 20.1 درصد از فعالان این گروه سنی در سال 1403 بیکار بوده‌اند.

بررسی سهم جمعیت دارای اشتغال ناقص جمعیت 15 ساله و بیش‌تر نشان می‌دهد که در سال 1403، 7.6 درصد جمعیت شاغل،‌ به دلایل اقتصادی (سال غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیش‌تر و…) کم‌تر از 44 ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که 38.5 درصد از شاغلین 15 ساله و بیش‌تر، بیش از 49 ساعت در هفته کار کرده‌اند.تعداد اشتغال ناقص در کشور 1874868 نفر بوده است این رقم برای سال 1403 می باشد

 عوامل ساختاری شامل ضعف در نظام آموزش و مهارت‌آموزی, تمرکز اشتغال در بخش غیر رسمی, نقش جنسیت است.  مشاغل غیررسمی غالباً پاره‌وقت، فاقد مزایا و با بهره‌وری پایین هستند، زنان به دلیل مسئولیت‌های خانوادگی یا موانع فرهنگی، بیشتر در معرض اشتغال ناقص قرار دارند.

 سیاست‌های بازار کار شامل نبود حمایت های کارآمد اجتماعی‌,سیاست های انعطاف پذیر در استخدام و اخراج است.  نبود بیمه بیکاری مؤثر افراد را به پذیرش مشاغل ناقص وادار می‌کند, کارفرمایان با بهره‌گیری از قراردادهای موقتی، ریسک استخدام را کاهش می‌دهند.

 پیامدهای اشتغال ناقص شامل کاهش درآمد خانوار و افزایش فقر پنهان؛هدررفت سرمایه انسانی و عدم رضایت شغلی,کاهش بهره‌وری و رشد اقتصادی بلندمدت و
افزایش نابرابری اجتماعی و اقتصادی است.

به اقتصاد کارشناسان اقتصادی راهکارهای پیشنهادی برای حل این مسئله شامل اصلاح نظام آموزشی,توسعه بخش رسمی و حمایت از بنگاه های کوچک,سیاست های فعال بازار کار,‌افزایش حمایت اجتماعی است. ایجاد مشاغل پایدار و تمام‌وقت,مانند یارانه دستمزد، آموزش‌های فنی‌حرفه‌ای، و خدمات کاریابی مؤثر, بیمه بیکاری، حمایت از مادران شاغل، و ارتقاء دسترسی به مراقبت‌های کودک نیز حائز اهمیت است.

 اشتغال ناقص یکی از چالش‌های پنهان و مهم بازار کار است که می‌تواند چشم‌انداز توسعه پایدار را تهدید کند. پرداختن به ریشه‌های ساختاری، اقتصادی و اجتماعی این پدیده از طریق سیاست‌گذاری هوشمندانه، شرط اساسی برای بهبود کیفیت اشتغال و افزایش بهره‌وری در اقتصاد است.