فرهیختگان/متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

زهرا طیبی| حاشیه‌سازی‌ها برای تأثیرگذاری بر انتخابات هیئت رئیسه مجلس، نتیجه عکس داد و مجلسی‌ها به‌دور از فضاسازی‌ها و جنجال‌ها اعضای هیئت رئیسه را انتخاب کردند. نکته جالب توجه در انتخابات اجلاسیه دوم این بود که نتایج به نسبت اجلاسیه اول در مجموع افزایشی بوده است، آن هم در حالی که حاشیه‌سازی‌ها، اعمال فشار بر نمایندگان و نفوذ جریاناتی خارج از مجلس برای تأثیرگذاری بر نتایج انتخابات، در سال دوم بیشتر از سال اول مجلس دوازدهم بود، شاید دقیق‌تر باشد اگر انتخابات این دوره مجلس را وزن‌کشی خوبی برای سنجش اوضاع و مجلس دوازدهم بدانیم. تحلیل دقیق‌تر آن است که نمایندگان مجلس برخلاف یک طیف خاص، برمبنای غرض‌ورزی و جناح‌بندی‌های سیاسی نظر نمی‌دهند. به همین منظور شاید بهتر است این توصیه را به طیفی که به بداخلاقی سیاسی و هیاهوسازی در مجلس عادت کرده‌اند، داشته باشیم که تجدید نظری جدی در سیاست‌ورزی و رقابت سیاسی لابی‌گونه داشته باشند. 

اثر عکس پروژه‌سازی
دو سه روز مانده به انتخابات هیئت رئیسه اجلاسیه دوم بود که حاشیه‌های مجلس به اوج رسید و در روز یکشنبه در جلسه علنی صحن، خودش را نشان داد. طیف مشخصی از نمایندگان مجلس تلاش کردند با مطرح کردن ادعا‌هایی مثل آنکه رئیس مجلس لایحه پالرمو را بلافاصله ابلاغ کرده اما لایحه عفاف و حجاب را ابلاغ نکرده است، رقابت و مخالفت با رئیس مجلس را شروع کردند. از طرف دیگر حضور یک استاد خودخوانده در مجلس و رایزنی با برخی نمایندگان مجلس نشان می‌داد، جریانی خارج از مجلس به دنبال کنترل و مهندسی کردن نتیجه انتخابات هیئت رئیسه است. اعتراض نمایندگان مجلس به ارسال انبوهی از پیامک‌هایی با متن‌هایی یکسان نشان می‌داد، مخالفان، رقابت سیاسی را با پروژه‌سازی و جریان‌سازی‌های هماهنگ شده، اشتباه گرفتند. این حاشیه‌ها در آستانه انتخابات اجلاسیه اول هیئت رئیسه مجلس دوازدهم هم بالا گرفت. تعداد اقلیتی از نمایندگان مجلس که به بداخلاقی سیاسی و رفتار‌های رادیکال مشهورند، در اظهار نظر‌ها و مواضع رسانه‌ای با اتکا به جنجال و شایعه‌سازی، آرای نمایندگان مجلس را هدف قرار دادند، پس از آن هم با اعلام نتایج هیئت رئیسه و بروز یک تخلف از جانب هیئت برگزار‌کننده انتخابات، به دنبال محکوم کردن هیئت رئیسه بودند، اما نکته جالب توجه آن بود که در دو سال گذشته، آرای نمایندگان مجلس به‌دور از حاشیه‌سازی و جنجال‌ها بوده و تحت تأثیر فضاسازی یک طیف خاص مجلس قرار نگرفته است. 

اصول رقابت سیاسی را یاد بگیرید
نکته جالب توجه‌ای که در مورد رفتار سیاسی این طیف خاص، که بخش زیادی از مجلس را هم در اختیار ندارند، مورد توجه قرار دارد این است که آن‌ها عموماً رقابت سیاسی را با بداخلاقی سیاسی اشتباه می‌گیرند. برخلاف توصیه رهبرانقلاب که در ابتدای سال فعالیت مجلس دوازدهم به آن تأکید داشتند، مبنی‌بر اینکه نمایندگان از بداخلاقی سیاسی و حاشیه‌سازی فاصله بگیرند اما این طیف تقریباً در همین مسیر حرکت کردند. واقعیت آن است که نمایندگان مجلس می‌توانند با دلایل متقن و یا حتی تشخیص خود، نظری در مورد ترکیب هیئت رئیسه و افراد آن داشته باشند، اما ابراز این مخالفت و اعمال نظر هم آداب و اصولی دارد. آنچه که در چند روز گذشته از رفتار این طیف که به خالص‌سازی تمایل زیادی دارند، دیده شده است، نه یک رقابت سیاسی بلکه پروژه‌سازی برای تخریب، برچسب‌زنی و لابی‌کردن است. مشورت گرفتن برخی از این نمایندگان و دخالت استادی خودخوانده در مجلس که سابقه روشنی در پروژه‌سازی، تهمت‌زنی، بداخلاقی و بی‌اخلاقی‌های سیاسی دارد، این گمانه را اثبات می‌کند. نکته جالب توجه آن است که در حالی این فضاسازی‌ها و جنجال‌آفرینی‌ها اتفاق می‌افتد که تا ساعات مانده به انتخابات هیئت رئیسه خبری از گزینه‌ای که به تعبیر آن‌ها صلاحیت لازم برای ریاست مجلس را داشته باشد، نبود. معرفی فردی که به تعبیر آن‌ها مستقل بود اما در گعده آن‌ها حضور داشت، نشان می‌داد جنجال‌ها و اعتراض آن‌ها، بیشتر عقده‌گشایی‌های سیاسی و دعوای جناحی است تا اعتراض واقعی به نوع مدیریت مجلس یا اقدامات هیئت رئیسه. به همین منظور است که نمایندگان مجلس عموماً با نادیده‌ گرفتن این طیف و شلوغ‌کاری‌های آن‌ها در مورد مصوبات، لوایح و انتخابات‌های هیئت رئیسه، اعلام نظر می‌کنند. 

آرای باطله هم کمکی نکرد
بخشی از این هیاهو‌های عجیب طیف خاص در مجلس، بیشتر از تنظیم یک رقابت سیاسی چهارچوب‌دار و سالم برمبنای ریزش آرا و نتایج، تنظیم شده بود؛ به این معنی که این نمایندگان به دنبال آن بودند که میزان آرای باطله و سفید را افزایش دهند تا نتایج انتخابات هیئت رئیسه ریزش داشته باشد، اما حضور نمایندگان مجلس در این انتخابات و بالا رفتن میزان آرا به نسبت سال قبل نشان می‌دهد، مجلس حتی در این مورد هم با طیف اقلیت مجلس، همراه نشد و نه تنها میزان آرای باطله چندان بالا نبود، بلکه حتی رأی به هیئت رئیسه فعلی هم افزایش پیدا کرده است. 

اکثریت‌نمایی اقلیت‌ها
در روز‌های ابتدایی شروع به کار مجلس و بعد از اعلام نتایج انتخابات، در گزارشی به این موضوع اشاره کردیم که برخلاف فضاسازی‌های یک جریان خاص و با به خط شدن یک حزب نوظهور، آن‌ها تنها توانستند 37 کرسی کسب کنند، یعنی چیزی به اندازه آرای رقیب محمدباقر قالیباف برای انتخابات هیئت رئیسه مجلس. البته برخی از این جریانات با آوردن افرادی که اسم داشتند و به‌خودی‌خود و مستقلاً می‌توانستند رأی بیاورند، آن‌ها را به نام خود فاکتور کردند. اما برخی از افرادی که به این جریانات منتسب هستند و به شلوغ‌کاری رسانه‌ای شهرت دارند، در دو سال گذشته در مجلس در مدار رفتار‌های رادیکال و شلوغ‌کاری‌های بی‌مورد حرکت کردند و جریاناتی را هم از خارج مجلس برای فشار به نمایندگان به خط کردند تا به نظرات نمایندگان مجلس جهت دهند، اما انتخابات‌ها فرصت خوبی برای عیارسنجی نظرات و جو موجود در مجلس است. در اجلاسیه دوم انتخابات هیئت رئیسه مجلس، محمدباقر قالیباف، 21 رأی بیش از سال گذشته اخذ کرد، در حالی که رقیب او مجتبی ذوالنور در انتخابات اجلاسیه اول دارای 60 رأی بود، احمد راستینه رقیب قالیباف در این دور، 36 رأی کسب کرد؛ موضوعی که نشان می‌دهد شلوغ‌کاران مجلس همچنان در اقلیت قرار دارند و نمایندگان مجلس هم در مقام تصمیم‌گیری، برمبنای سیاسی‌کاری‌ها و عقده‌گشایی‌های سیاسی رفتار نمی‌کنند. از طرف دیگر مشخص است که سازوکار و نوع برخورد این جریان دیگر تقریباً برای نمایندگان مجلس شفاف شده است، بلکه حتی این نوع رفتار سیاسی مبتذل آن‌ها که هیچ شباهتی به کنش سیاسی ندارد، منجر شده تا نمایندگان مجلس آن‌ها را به عنوان طیف شلوغ‌کار و جنجال‌ساز مجلس بشناسند که با برچسب‌زنی و هیاهو به راه انداختن به دنبال تغییر بازی به نفع خود هستند، شاید فرصت مناسبی باشد تا طیف اقلیت مجلس، تجدیدنظری در انتخاب نوع رقابت سیاسی خود و انتقاد به نمایندگان داشته باشند.