ایرنا/ تجارت مرزی در خراسان شمالی این روزها در رکود کامل به سر می‌برد؛ با وجود عضویت بیش از ۳۳ هزار نفر از مرزنشینان استان در تعاونی‌ها، کمتر از یک درصد از آنان کارت‌های بازرگانی خود را تمدید کرده‌اند و عملا فعالیت اقتصادی آنان به حداقل ممکن رسیده است.

مدیرعامل اتحادیه مرزنشینان خراسان شمالی اظهار کرد: با احتساب اعضای خانواده، حدود ۱۱۴ هزار نفر در استان به‌نوعی در تعاونی‌های مرزنشینان عضویت دارند، اما با وجود این ظرفیت انسانی گسترده، نقش اقتصادی این جمعیت در مبادلات مرزی به صفر میل کرده است.

محمدولی رحمانی افزود: اکنون ۱۱ شرکت تعاونی مرزنشین در استان فعال هستند که شامل چهار شرکت در شهرستان شیروان، ۲ شرکت در بجنورد، سه شرکت در راز و جرگلان، یک شرکت در مانه و سملقان و یک شرکت در شهرستان فاروج می‌شود، اما تقریبا هیچ‌کدام فعالیت تجاری موثری ندارند.

دشواری در تمدید کارت‌ها

رحمانی با انتقاد از سخت‌گیری‌های اعمال‌شده در روند تمدید کارت‌های بازرگانی مرزنشینان اظهار کرد: امور مربوط به کارت‌های مرزنشینی به شرکت خصوصی «تار» واگذار شده و این واگذاری به‌جای تسهیل امور، موجب پیچیدگی و طولانی شدن فرآیندها شده است.

وی اضافه کرد: همین موضوع باعث شده مرزنشینان انگیزه‌ای برای تمدید کارت‌های خود نداشته باشند.

مدیرعامل اتحادیه مرزنشینان خراسان شمالی افزود: تمامی مرزنشینان عضو تعاونی‌ها دارای کارت عضویت هستند، اما کارت‌های بازرگانی آن‌ها هر سه سال نیاز به تمدید دارد و این فرآیند به‌شدت کند و زمان‌بر شده است و در واقع بیشتر مرزنشینان عطای تمدید کارت را به لقایش بخشیده‌اند.

محروم از مشوق‌ها

مدیرعامل اتحادیه مرزنشینان با اشاره به کاهش خدمات حمایتی گفت: در گذشته مشوق‌هایی مانند اختصاص برنج یا برخی کالاهای اساسی به مرزنشینان تعلق می‌گرفت که همین موضوع به نوعی پشتیبان حضور و فعالیت آنان در تعاونی‌ها بود، اما اکنون خبری از آن خدمات نیست.

وی یادآور شد: مرزنشینان اغلب از طبقات کم‌درآمد جامعه هستند و نبود حمایت، آنان را از ادامه همکاری با تعاونی‌ها بازداشته است.

چالش‌های ارزی

رحمانی همچنین به مشکلات مربوط به رفع تعهدات ارزی شرکت‌های تعاونی اشاره کرد و گفت: پیچیدگی‌های مربوط به تعهدات ارزی موجب شده تا حتی تعاونی‌های فعال نیز نتوانند به‌درستی به تجارت مرزی بپردازند و این مسئله در کنار سایر مشکلات، تعاونی‌ها را به حالت نیمه‌تعطیل درآورده است.

سامانه «تار»؛ مانع یا ناظر؟

سامانه «تار» به‌عنوان درگاه رسمی ساماندهی مرزنشینان کشور طراحی شده است و این سامانه قرار بود شفافیت، تسهیل و نظارت را به همراه داشته باشد، اما به‌گفته فعالان محلی، نه‌تنها موجب تسهیل امور نشده، بلکه با ایجاد بوروکراسی پیچیده، دسترسی مرزنشینان به حقوق خود را دشوارتر کرده است.

خراسان شمالی با داشتن حدود ۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور ترکمنستان می‌تواند از ظرفیت تجارت مرزی به‌عنوان ابزاری مهم برای توسعه مناطق مرزی و ایجاد اشتغال بهره بگیرد.

با این حال، نبود زیرساخت مناسب، ضعف در تسهیل‌گری دولت و کاهش حمایت‌های مادی و معنوی از مرزنشینان موجب شده این ظرفیت مهم عملاًابلااستفاده بماند.

راهکاری برای احیای تجارت مرزنشینان

به باور کارشناسان، بازنگری در فرآیندهای سخت و زمان‌بر تمدید کارت‌ها، بازگشت خدمات مشوقی برای مرزنشینان، رفع گره‌های ارزی شرکت‌های تعاونی و راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی رسمی، می‌تواند بار دیگر روح تازه‌ای به کالبد کم‌جان مرزنشینی در استان بدمد.

در شرایطی که توسعه تجارت مرزی یکی از ابزارهای اثربخش برای توانمندسازی جوامع مرزی و مقابله با بیکاری است، استمرار وضع موجود می‌تواند موجب افزایش مهاجرت، فقر و نارضایتی در این مناطق شود.