فارس/رئیس‌جمهور ترکیه در حالی به دنبال دور تازه‌ای از ریاست‌جمهوری است که تنها راه قانونی برای نامزدی مجدد، برگزاری انتخابات زودهنگام با تصویب پارلمان است.

«ندیم شنر» تحلیل‌گر سیاسی ترک در وبگاه الجزیره نوشت که سخنان اخیر رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، درباره قانون اساسی جدید، موجی از بحث‌های تازه را در فضای سیاسی کشور به‌راه انداخته است. اردوغان گفته است: «هدف ما از قانون اساسی جدید، فراهم‌کردن میدان برای خودمان نیست. من هیچ دغدغه‌ای برای نامزدی مجدد یا شرکت دوباره در انتخابات ندارم.»

با این حال، ندیم شنر تأکید می‌کند که برخلاف ادعای برخی تحلیل‌گران حامی اردوغان، این سخنان به معنای بی‌میلی واقعی او به شرکت دوباره در انتخابات نیست. از نظر شنر، در فضای سیاسی ترکیه، رازی وجود دارد که همگان از آن آگاه‌اند: «اردوغان قصد دارد بار دیگر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری شود».

اردوغان اولین بار ۲۳ دی ماه سال گذشته در نشست حزب عدالت و توسعه در شهر «شانلی اورفه» در گفت‌و‌گو با «ابراهیم تاتلیس» خوانند معروف ترک و عضو حزب عدالت و توسعه، از تمایل خود برای نامزدی دوباره در انتخابات ۱۴۰۷ خبر داد.

ابراهیم تاتلیس از اردوغان پرسید: «می‌خواهم از شما این قول را بگیرم؛ آیا برای دوره بعدی حضور خواهید داشت یا نه؟»، اردوغان هم جواب داد: «اگر تو باشی من هم هستم».

به‌نوشته شنر، نامزدی دوباره اردوغان که ۲۳ سال است زمام امور کشور را در دست دارد (۱۲ سال نخست‌وزیر و ۱۱ سال رئیس‌جمهور) به موضوعی ثابت در گفتمان انتخابات عمومی ترکیه بدل شده است.

 این تحلیل‌گر ترکیه‌ای یادآوری می‌کند که از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۴ اردوغان در قالب نظام پارلمانی، نخست‌وزیر بود و در سال ۲۰۱۴ نیز در همین نظام، برای نخستین‌بار رئیس‌جمهور شد. اما با اصلاح قانون اساسی در سال ۲۰۱۸، ترکیه وارد ساختار «حکومت ریاستی» شد و نظام پیشین کنار رفت. اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری همان سال، که طبق قانون جدید برگزار شد، مجدداً پیروز شد و بحث‌های حقوقی درباره امکان نامزدی سوم او آغاز شد.

طبق ماده ۱۰۱ قانون اساسی اصلاح‌شده، هیچ فردی نمی‌تواند بیش از دو دوره به ریاست‌جمهوری برسد. اما شورای عالی انتخابات ترکیه با استناد به تاریخ تصویب قانون جدید، اعلام کرد که محدودیت دو دوره از سال ۲۰۱۸ به بعد اعمال می‌شود. بنابراین، نامزدی اردوغان در انتخابات ۲۰۲۳ قانونی اعلام شد. او نیز در این انتخابات پیروز شد و اکنون دومین دوره خود طبق نظام جدید را پشت سر می‌گذارد که تا سال ۲۰۲۸ ادامه خواهد داشت.

اما اکنون، همان‌طور که الجزیره گزارش می‌دهد، بحثی تازه در محافل سیاسی مطرح شده است: آیا اردوغان اجازه خواهد داشت در سال ۲۰۲۸ بار دیگر نامزد شود؟ بر اساس قانون اساسی، تنها در صورتی که پارلمان تصمیم به برگزاری انتخابات زودهنگام بگیرد، رئیس‌جمهور حق دارد برای بار سوم نامزد شود. اما اگر خود رئیس‌جمهور دستور انحلال مجلس را بدهد، دیگر حق شرکت در انتخابات را نخواهد داشت.

طبق ماده ۱۱۶ قانون اساسی ترکیه، برای تصویب برگزاری انتخابات زودهنگام، دست‌کم ۳۶۰ نماینده از مجموع ۶۰۰ نماینده مجلس باید رأی موافق بدهند. شنر می‌نویسد که حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان به همراه متحدانش در «ائتلاف جمهور» تنها ۳۲۵ کرسی دارند و برای تحقق سناریوی تجدید انتخابات، به ۳۵ رأی دیگر نیازمندند.

او به یکی از سناریوهای محتمل اشاره می‌کند: جلب حمایت نمایندگان دیگر احزاب. هرچند انتقال ۳۵ نماینده کار دشواری است، اما غیرممکن نیست، به‌ویژه با توجه به روابط رو به بهبود میان ائتلاف حاکم و حزب چپ‌گرای DEM که ۵۶ نماینده در اختیار دارد. به گزارش الجزیره، حتی اپوزیسیون اصلی کشور یعنی حزب جمهوری‌خواه خلق نیز اعلام کرده در صورتی از تجدید انتخابات حمایت می‌کند که این انتخابات در پاییز ۲۰۲۵ برگزار شود.

با این حال، ندیم شنر تأکید می‌کند که برنامه واقعی اردوغان چیز دیگری است. هدف اردوغان، همان‌طور که از ابتدا آشکار بوده، برگزاری انتخابات زودهنگام با تصمیم پارلمان در پاییز ۲۰۲۷ است تا بتواند بار دیگر برای ریاست‌جمهوری نامزد شود و تا سال ۲۰۳۲ در قدرت بماند.

این خواسته نه‌تنها از سوی شخص اردوغان و حزبش دنبال می‌شود، بلکه متحدان او نظیر دولت باهچلی، رهبر حزب حرکت ملی‌گرا، و احزاب HÜDA PAR و DSP نیز از آن حمایت می‌کنند. افزون بر این، پایگاه مردمی گسترده‌ای نیز خواهان ادامه ریاست‌جمهوری او هستند.

شنر می‌افزاید که اردوغان برای تحقق این هدف تنها به ۳۵ رأی دیگر نیاز دارد؛ عددی که از نظر آماری اندک است، اما در شرایط سیاسی فعلی ترکیه، دستیابی به آن دشوار است. با این حال، تجربه رأی‌دادن ۲۳ نماینده حزب DEM به نعمان قورتولموش، نامزد حزب عدالت و توسعه برای ریاست مجلس، که با ۳۲۹ رأی به این مقام رسید، نشان می‌دهد که همراهی این حزب با برنامه‌های اردوغان کاملاً محتمل است.

به نوشته الجزیره، همه این تحولات، سخن معروف سلیمان دمیرل رئیس‌جمهور پیشین ترکیه را تداعی می‌کند که گفته بود: «در سیاست، ۲۴ ساعت زمان زیادی است». هنوز تا انتخابات ۲۰۲۸ زمان زیادی باقی مانده و چه‌بسا تغییرات آینده، حتی احزاب مخالف را به حمایت از نامزدی دوباره اردوغان سوق دهد، اگر شرایط لازم فراهم شود.