مهر/با گذشت چند روز از آغاز تحولات اخیر، شاخص‌های اقتصادی و رفتار عمومی مردم ایران نشان‌دهنده ثبات، نظم و هوشیاری جمعی است.

در حالی که از آغاز تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک کشورمان -از ۱۸ خرداد ۱۴۰۴- تحلیل‌گران جهانی انتظار بروز موجی از آشفتگی اقتصادی، هجوم به فروشگاه‌ها و افزایش شدید نرخ ارز و کالاهای اساسی را داشتند، اما فضای اقتصادی و اجتماعی در ایران باثبات و همراه با آرامش عمومی باقی مانده است. این آرامش در رفتار مردم و فروشندگان دیده می‌شود و توجه ناظران بین‌المللی را به خود جلب کرده است.

مردم ایران، آرام اما هوشیار

از نخستین ساعات اعلام آغاز رسمی عملیات نظامی، رسانه‌های خارجی با پیش‌بینی‌هایی از «صف‌های طولانی در پمپ‌بنزین‌ها»، «هجوم مردم به فروشگاه‌ها» و «افزایش چند برابری نرخ ارز و کالاهای اساسی» تلاش داشتند چهره‌ای از هرج‌ومرج در ایران ترسیم کنند. اما واقعیت، دقیقاً برخلاف این تصویر بود.

در تهران، مشهد، اصفهان، تبریز و دیگر کلان‌شهرها، نه تنها فروشگاه‌ها با ازدحام بی‌رویه مردم مواجه نشدند، بلکه روند خرید کاملاً عادی و متعادل ادامه یافت. در فروشگاه‌های زنجیره‌ای، نه کمبودی مشاهده شد، نه احتکار خانگی چشمگیری رخ داد. مردم با آرامش و اعتماد، روال زندگی خود را حفظ کردند و فروشگاه‌ها و مغازه‌ها نیز بدون کمبود مشغول عرضه کالا هستند.

داوود قربانیان نایب رئیس اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای در این خصوص می‌گوید: همه فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشور به طور روزانه و بدون وقفه مشغول خدمات‌رسانی به مردم هستند و کالاهای مورد نیاز در تمامی نقاط کشور به وفور موجود است.

وی می‌افزاید: مردم می‌توانند با مراجعه به این مراکز، نیازمندی‌های خود به ویژه برنج، روغن، کنسروجات، قند و شکر، حبوبات، ماکارونی، محصولات لبنی و پروتئینی و… را به سهولت تهیه کنند.

قربانیان با رد هرگونه نگرانی درباره کمبود کالا یا نوسان قیمت‌ها، می‌گوید: هیچ‌گونه کمبودی در عرضه کالاهای اساسی وجود ندارد و قیمت‌ها نیز کاملاً ثابت و بدون تغییر باقی مانده‌اند.

قاسم نوده فراهانی رئیس اتاق اصناف ایران نیز از افزایش سهمیه آرد نانوایی‌های سراسر کشور به ویژه استان‌های مهمان پذیر خبر داده و می‌گوید: هیچ کمبود نگران‌کننده ای در حوزه کالاهای اساسی گزارش نشده است و تمامی اصناف، نانوایی‌ها و فروشگاه‌ها در حال خدمات رسانی هستند.

به گفته او، تمامی صنوف به ویژه واحدهای نانوایی‌ها و سوپرمارکت‌ها فعال هستند.

کارشناسان اقتصادی نیز معتقدند که بخشی از این آرامش به دلایل ساختاری از جمله ذخایر راهبردی کشور، مدیریت فعالانه زنجیره تأمین کالا و برنامه‌ریزی پیش‌گیرانه دولت بازمی‌گردد؛ اما مهم‌تر از آن، رفتار اجتماعی و بلوغ مردم ایران است که نقش تعیین‌کننده‌ای در مهار فشار روانی اقتصادی داشته است.

امیرقاسمی کارشناس اقتصادی در این رابطه می‌گوید: در بسیاری از کشورها، حتی با تهدید جنگ یا تنش داخلی، موج روانی مردم می‌تواند بحران واقعی اقتصادی ایجاد کند. اما ایرانی‌ها با درک درست از شرایط و اعتماد نسبی به زیرساخت‌های کشور، نشان دادند که می‌توانند بحران را مدیریت کنند، نه تشدید.

مقایسه با رژیم صهیونیستی؛ واکنشی معکوس

در سوی دیگر میدان، رژیم صهیونیستی طی هفته گذشته با موجی از هجوم به فروشگاه‌ها، فرار سرمایه و تعطیلی گسترده روبرو شده است.

گزارش رسانه‌های داخلی این رژیم حاکی از آن است که در سه روز نخست جنگ، فروشگاه‌ها در حیفا، تل‌آویو و بئرشبع خالی شدند، مردم به پناهگاه‌ها هجوم بردند و بانک‌ها با موج برداشت نقدی مواجه شدند.

بر اساس آمار رسمی منتشرشده، تنها در یک هفته ابتدایی جنگ، فروشگاه‌های زنجیره‌ای با کاهش قابل توجه موجودی در اقلام اساسی مواجه شدند و مردم به فروشگاه‌ها و سروپرمارکت‌ها هجوم برده‌اند.

همچنین در ساعات اولیه پس از حمله، شاخص اصلی بورس اسرائیل بیش از ۳ درصد سقوط کرد. این میزان افت، از زمان جنگ ۲۰۲۳ با غزه بی‌سابقه بوده و نشان‌دهنده عمق نگرانی فعالان اقتصادی نسبت به تداوم ناامنی و آسیب به زیرساخت‌های مالی است.

ارزش کل بازار سرمایه اسرائیل حدود ۴۷۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود. سقوط ۳ درصدی تنها در یک روز، به معنای کاهش حدود ۱۴ میلیارد دلاری ارزش بازار است. این عدد صرفاً بیانگر افت اسمی است و در صورت تداوم بحران، احتمال فرار سرمایه و خروج سرمایه‌گذاران خارجی نیز دور از انتظار نیست.

این واکنش‌ها برخلاف تبلیغات رسانه‌ای، نشانه‌ای از شکنندگی انسجام اجتماعی و نبود اعتماد به ساختار حکمرانی در رژیم صهیونیستی ارزیابی می‌شود.

نقش مردم در حفظ ثبات ملی

نقش مردم ایران در این مقطع تاریخی فراتر از صرفاً حفظ آرامش بوده است. آن‌ها با ادامه فعالیت‌های روزمره بدون ترس، حفظ مصرف متعادل، تقویت روحیه ایستادگی و تداوم زندگی روزمره توانستند فشار جنگ را به عاملی برای وحدت ملی و اقتدار مدنی بدل کنند.

حتی در فضای مجازی نیز بسیاری از کاربران با هشتگ‌هایی چون آرامش ملی و ما ایستاده‌ایم، پویش‌هایی برای آرام‌سازی فضای روانی جامعه به راه انداخته‌اند.

به گزارش مهر، حواثی مانند حوادث اخیر همواره آزمونی برای ساختارهای رسمی و رفتارهای مردمی است. این بار مردم ایران، نه با شعار بلکه با عمل، نشان دادند که معنای واقعی جهاد اقتصادی و صبر استراتژیک چیست. در روزهایی که دشمن روی انفجار روانی مردم حساب باز کرده بود، ملت ایران با خونسردی، مسئولیت‌پذیری و بلوغ فکری، یک‌بار دیگر همه‌چیز را به‌هم زدند اما نه در فروشگاه‌ها، بلکه در محاسبات دشمن.