ایسنا/ پژوهشی جدید نشان می‌دهد که جست‌وجو در گوگل، بسته به شرایط، ممکن است به جای کمک به خلاقیت، آن را کاهش دهد. مخصوصا هنگام انجام کارهای گروهی که تنوع ایده‌ها در آن اهمیت دارد.

پژوهشی تازه نشان می‌دهد که استفاده از گوگل ممکن است در برخی موارد به خلاقیت کمک کند و در برخی دیگر آن را محدود کند. همه‌چیز به شرایط بستگی دارد. اینترنت حالا دیگر بخش جدایی‌ناپذیر زندگی ماست، اما اگر بخواهیم بیشترین بهره را از آن ببریم، نباید انسان‌ بودن خود را فراموش کنیم.

مارک پترسون، استادیار علوم اجتماعی و تصمیم‌گیری در دانشگاه کارنگی ملون و یکی از نویسندگان این پژوهش می‌گوید: امید ما این است که با بررسی چگونگی تعامل تفکر انسان با فناوری، بتوانیم راه‌هایی پیدا کنیم تا از مزایای اینترنت بهره بگیریم و در عین حال اثرات منفی آن را به حداقل برسانیم. برای حل چالش‌های بزرگ اجتماعی، بهره‌بردن از تنوع واقعی و راهکارهای گوناگون ضروری است، و این یعنی باید بتوانیم در گروه‌ها ایده‌های متنوع‌تری تولید کنیم.

این پژوهش بررسی کرده که دسترسی به اینترنت و به‌طور خاص استفاده از گوگل چگونه بر خلاقیت فردی و گروهی تاثیر می‌گذارد. ۲۴۴ دانشجوی ۱۸ تا ۲۲ ساله به‌صورت تصادفی در دو گروه با یا بدون دسترسی به گوگل قرار گرفتند. از آن‌ها خواسته شد تا در مدت سه دقیقه، استفاده‌های خلاقانه برای یک سپر یا یک چتر مطرح کنند. سپس پژوهشگران تعداد و کیفیت پاسخ‌های هر فرد (خلاقیت فردی) و مجموع پاسخ‌های گروه‌ها (خلاقیت گروهی) را ارزیابی کردند.

نتایج نشان دادند وقتی موضوع واژه‌ای مانند «چتر» باشد که گوگل ایده‌های زیادی درباره آن دارد، افراد دارای دسترسی به اینترنت، ایده‌های بیشتری ارائه کردند. اما برای واژه‌ای مثل «سپر» که پیشنهادات آنلاین کمتری دارد، این برتری وجود نداشت.

در سطح گروهی، گروه‌هایی که به گوگل دسترسی نداشتند ایده‌های متنوع‌تر و منحصربه‌فردتری تولید کردند، به‌ویژه در گروه‌های بزرگ‌تر. گروه‌هایی که از گوگل استفاده کردند، اغلب به ایده‌های مشابهی رسیدند و در نتیجه، تنوع و نوآوری کمتری داشتند. در مقابل، گروه‌های بدون اینترنت ایده‌های «تک‌منبعی» بیشتری ارائه دادند؛ یعنی ایده‌هایی که فقط از ذهن یک نفر نشات گرفته بودند، که همین موجب افزایش خلاقیت جمعی شد.

برای ارزیابی کیفیت ایده‌ها، پاسخ‌ها در سه دسته امتیازدهی شدند: میزان مفید بودن (کارآمدی)، میزان شگفت‌انگیزی (نوآوری)، و خلاقیت کلی. گروه‌های بدون گوگل در بیشتر موارد عملکردی بهتر یا برابر داشتندبه‌ویژه از نظر کارآمدی و خلاقیت کلی. تأثیر استفاده نکردن از گوگل بر نوآوری کمتر ثابت بود.

دنی اوپنهایمر، استاد دانشگاه و نویسنده اصلی این مقاله می‌گوید: به‌نظر می‌رسد کاربرانی که از گوگل استفاده کردند، به پاسخ‌های رایج و تکراری رسیدند و اغلب با ترتیب مشابه زیرا به نتایج جستجو متکی بودند. در حالی‌که کاربران بدون گوگل، ایده‌های خاص‌تر و متفاوت‌تری داشتند. او ادامه می‌دهد: این نخستین مدرکی است که نشان می‌دهد جستجوی اینترنتی می‌تواند اثر تثبیت فکری ایجاد کند. مثلا اگر فردی در حال ایده‌پردازی درباره چیزهایی که می‌توان روی چیز دیگر پخش کرد باشد، و پاسخ‌هایی مانند کره یا مربا را در گوگل ببیند، احتمال بیشتری دارد که به چیزهای مشابه مثل پنیر خامه‌ای فکر کند و کمتر احتمال دارد سراغ ایده‌های غیرخوراکی مثل پخش شدن بیماری یا شایعه برود.

پژوهش البته محدودیت‌هایی هم دارد فقط از دو واژه (سپر و چتر) استفاده شد که از نظر آشنایی و پیچیدگی متفاوت‌اند. همچنین زمان ایده‌پردازی فقط سه دقیقه بود و شرکت‌کنندگان همه از دانشگاه‌های برتر بودند، بنابراین شاید نتایج برای عموم مردم قابل تعمیم نباشد.

با این حال، یافته‌ها پیام‌های کاربردی مهمی دارند. در سطح فردی، برخی ممکن است از ابزارهای آنلاین برای ایده‌پردازی بهره ببرند، اما در کار گروهی استفاده از ابزار یکسان (مثل گوگل) اغلب به تکرار ایده‌ها و کاهش تنوع منجر می‌شود. این موضوع در گروه‌های بزرگ‌تر تأثیر بیشتری دارد. در سطح کلان، بسیاری از مشکلات جامعه نیاز به تفکر نو و خارج از چارچوب دارند. اگر همه به منابع آنلاین مشابه مراجعه کنند، خلاقیت یکدست و کسل‌کننده خواهد شدو این می‌تواند مانع حل مشکلات شود.

پژوهشگران تاکید دارند که هدفشان این نیست که بگویند اینترنت را کنار بگذاریم. بلکه می‌خواهند نشان دهند که می‌توانیم رابطه‌مان با فناوری را به شکلی بهتر بازطراحی کنیم.

اوپنهایمر می‌گوید: این‌طور نیست که اینترنت ما را احمق کند، بلکه نحوه استفاده ما ممکن است مفید نباشد.

پترسون هم اضافه می‌کند: خیلی از ما داریم دوباره به رابطه‌مان با فناوری فکر می‌کنیم. هر هفته یک پیشرفت حیرت‌انگیز جدید اتفاق می‌افتد، و یکی از پیام‌های مهم مقاله ما این است که نباید فراموش کنیم چه امتیاز بزرگی است که فقط انسان باشیم و بی‌نیاز از فناوری. ما باید به منحصربه‌فرد بودن انسانی خودمان بچسبیم، چون همین باعث می‌شود بتوانیم متفاوت از دیگران فکر کنیم و این می‌تواند بسیار ارزشمند باشد.