بررسی ابتلا به نوع پرخطر ویروسHPV برای پیشگیری از ابتلا به تغییرات سلولی بدخیم (سرطان) ضرورت دارد

*چه عواملی باعث ایجاد این عارضه می شوند؟

نقش وراثت در این بیماری بسیار کمرنگ است

برای ایجاد این سرطان یک عامل وجود دارد. تقریباً تمام موارد این سرطان به‌دنبال آلودگی به ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV ایجاد می‌شود. ویروسی که تاکنون ۲۰۰ نوع از آن شناخته‌شده است. برخی از انواع آن کم‌خطرند که می‌توانند باعث ایجاد زگیل تناسلی بشوند که اغلب افراد نام این ضایعه را شنیده‌اند. اما انواع پرخطر این ویروس می‌تواند باعث تغییرات سلولی بدخیم و درنهایت ابتلا به سرطان دهانه رحم شود. برای ابتلا به این نوع سرطان برخلاف سرطان سینه نقش وراثت خیلی کم‌رنگ تر است.  یعنی این‌طور نیست که اگر یک خانمی مبتلا به سرطان دهانه رحم باشد فرزندش را هم مبتلا کند. جهش ژنتیکی، افزایش سن به‌ویژه سن بالای ۶۰ سال و سنین یائسگی‌، حتی گفته می‌شود که افزایش وزن نیز می‌تواند در ایجاد این نوع سرطان نقش داشته باشد اما آن‌قدر احتمال آن کم و نقش ویروس HPV چشمگیر است که می‌توان از سایر علل چشم‌پوشی کرد. این سرطان مثل سرطان تخمدان و سینه نیست که بگوییم ممکن است متاستاز بدهد و به عضو دیگری سرایت کند و سرطانی است که به‌دلیل آلودگی به یک ویروس مشخص ایجاد می‌شود. در کشور ما درصد یا آماری که بخواهیم بگوییم دقیقاً چقدر مبتلا هستند وجود ندارد اما در برخی کشورهای جهان که آمارشان را گزارش داده‌اند سالانه حدود ۴ میلیون نفر تنها از میان خانم ها (جدای از آقایان) ممکن است به این ویروس مبتلا شوند. البته ما درمورد انواع پرخطر آن صحبت می‌کنیم و در مورد انواع کم‌خطر، ممکن است فردی در طول عمر خود به انواع کم‌خطر آن مبتلا شود و چون علائمی وجود ندارد متوجه ابتلا به آن نشود و حتی تست‌های پاپ اسمیر و غربالگری هم علائمی را نشان ندهد. به‌محض این‌که نوع کم‌خطر و ضعیف این ویروس وارد بدن شود سیستم ایمنی با آن مبارزه می‌کند و آن را ریشه‌کن کرده و از بین می‌برد.

تماس پوست با پوست فرد آلوده، راه اصلی انتقال

*راه های انتقال ویروس HPV از چه راه هایی انتقال پیدا می کند؟

 همچنان راجع‌به راه‌های انتقال این ویروس تحقیق صورت می‌گیرد و ممکن است راه‌های جدیدی هم شناخته شود ولی تا این لحظه روش اصلی انتقال آن تماس پوست با پوست است و فرد آلوده الزاماً نباید زگیل، زایده پوستی و یا نشانه‌هایی از ابتلا داشته باشد بلکه ممکن است ویروس را داخل بدن خود داشته باشد و به‌دنبال آن با تماس پوستی می‌تواند انتقال این بیماری را در پی داشته باشد. البته لازم به ذکر است این نوع زگیل می‌تواند در نواحی از دهان و لب هم خودش را نشان دهد. ابتلاء از طریق استخر، دستگاه‌های لیزر تماسی، تیغ اصلاح آلوده و توالت‌های فرنگی رد نشده اما صددرصد نیز، ثابت نشده است. درمورد آب استخر باید گفت از آن‌جا که با کلر ضدعفونی می‌شود، پس نمی‌تواند داخل خود آب استخر این ویروس وجود داشته باشد اما باید به این نکته توجه کرد که در نواحی کناری استخر، سونا _چنانچه فرد آلوده با زخم باز قبلاً در آن نشسته باشد و تحت شرایطی خاص _ احتمال ابتلا وجود دارد.
 لیزرهای تماسی یا اپیلاسیون نیز نقش بسیار مؤثری در سرایت این ویروس برعهده دارند. لیزرهای تماسی ضدعفونی شده و یک لایه سلفون به دور آنها پیچیده می شود. اما به خانم‌ها توصیه می‌شود چنانچه می‌خواهند از این لیزرها استفاده کنند حتماً از اپراتور لیزر بخواهند که جلوی خودشان دستگاه را ضدعفونی کند و صرفاً به یک لایه سلفون بر سر دستگاه نیز اکتفا نکنند و بخواهند که ۲ تا ۴ لایه سلفون به‌دور آن پیچیده شود و سرهای سیلیکونی مخصوص لیزرهای تماسی را هم حتماً استفاده کنند چون انتقال از طریق اپیلاسیون و دستگاه لیزر بسیار شایع است. موارد بسیاری دیده شده است که افراد با تست HPV مثبت و معمولاً نوع پرخطر آن، سرطان دهانه رحم و درگیری‌های بعدی آن مواجه می‌شوند.
 

تغییرات خاص در عادت ماهیانه می تواند به عنوان یک هشدار باشد

*چه علائمی وجود داردکه افراد باید شک کنند و حتما پیگیر ابتلا به بیماری شوند؟
  برای سرطان دهانه رحم علائم اختصاصی نداریم که بگوییم اگر فرد این ها  را دارد در نتیجه صددرصد مبتلاست. ولی دو مورد و نشانه مهم وجود دارد که باید به آن توجه کرد و بی تفاوت از کنار آن نگذشت.

_خونریزی یا لکه بینی در فاصله دو عادت ماهیانه...

این‌که خانم عادت ماهیانه‌اش تمام شده‌است و انتظار خون‌ریزی یا لکه بینی ندارد البته باید این علامت ماه‌های متوالی تکرار شود و صرفاً یک ماه نمی‌تواند شک را به سمت سرطان دهانه رحم ببرد.

_خونریزی در یائسگی...

مورد بعدی خانمی است که یائسه شده است و انتظار این را ندارد که عادت ماهیانه را تجربه کند اما دچار خون‌ریزی یا لکه بینی می‌شود.

این‌ها علائمی است که اگر فردی داشته باشد باید به سرطان دهانه رحم شک کند. هرچند علل دیگری هم می‌توانند باعث ایجاد این علائم بشوند و با انجام تست غربالگری سرطان دهانه رحم که همان پاپ اسمیر است و فوق‌العاده راحت و کم‌هزینه و در دسترس همه مناطق کشورمان، می‌توانند تغییرات سلولی بدخیم و آلودگی به ویروس HPV یا پاپیلومای انسانی را بررسی کنند.

* تست پاپ اسمیر باید هر چند وقت یکبار انجام شود؟
 باید سه سال متوالی پشت سر هم و سالی یک‌بار این تست انجام شود و چنانچه ریز فاکتوری برای ابتلا به سرطان دهانه رحم نداشته باشند این فواصل ۳ ساله می‌تواند به‌صورت ۱۰ سال یک‌بار انجام شود. یعنی خانم ۳ سال پشت سر هم تست را انجام داده و مشکلی نداشته است و هر ۳ تست نرمال بوده است. بعد از آن می‌تواند فواصل را به‌صورت ۱۰ ساله تکرار کند. البته با توجه به شیوع زیاد ویروس مذکور و این‌که راه‌های انتقال آن به‌طور صددرصد مشخص نیست، توصیه می‌شود چنانچه خانمی توانایی دارد بعد از ۳ سال، فواصل ۲ الی ۳ سال یک‌بار این تست را تکرار کند و وضعیت ابتلا به ویروس HPV را بررسی کند. هم تست پاپ اسمیر و هم  HPV که این تست نیز نمونه‌برداری و شرایط انجامش مشابه پاپ اسمیر است. یک نمونه گرفته می‌شود اما علاوه‌ بر مواردی که داخل پاپ اسمیر گزارش می‌شود ابتلا به ویروس HPV هم در آن بررسی می‌شود

*ابتلا به سرطان دهانه رحم تا چه حد قابل درمان است؟
گاهی مشاهده می‌شود که می‌گویند درمان قطعی زگیل یا HPV. اما تا آن‌جا که تا کنون مشخص شده‌است، این ویروس از بدن ریشه‌کن نمی‌شود، یعنی ممکن است فردی دو تا سه‌ زگیل داشته باشد و با استفاده از سرما درمانی، لیزر یا سوزاندن زگیل‌ها را برطرف کند اما این‌طور نیست که ویروس از بدن ریشه کن شده باشد بلکه داخل سیستم ایمنی بدن وجود دارد و در آنجا سکنی گزیده است. به‌محض این‌که سیستم ایمنی بدن فرد ضعیف شود، دچار اضطراب و استرس شده و یا مجبور شود داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده کند این ویروس می‌تواند خودش را نشان بدهد. نوع پرخطر بسته به این‌که تا چه اندازه پیشرفت کرده، چه نواحی را درگیر کرده و خانم به چه نوعی از آن مبتلا شده‌است درمان‌های مختلف دارد، چون ما انواع پرخطر را داریم که تقریباً از ۲۰۰ نوع،  ۱۵ نوع آن می‌تواند پرخطر باشد و  این‌که فرد به کدانم نوع مبتلا شده است باید به پزشک اونکولوژیست مراجعه شود تا با توجه به نتیجه تست غربالگری و با توجه به نتیجه کولونوسکوپی، شیمی‌درمانی و رادیوتراپی درمان صورت بگیرد. در مواردی که خانم اصلاً مراجعه و پیگیری نکند و  مناطق بیشتر و نواحی بالاتر داخل رحم درگیر شود و البته در موارد بدخیم، راه حل  برداشتن رحم است.

*بارداری و زایمان بعد از درمان  HPV ممکن است؟
ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی چه برای خانم و چه آقا می تواند روی بارداری اثر داشته باشد و احتمال باروری را کمی کاهش دهد اما انقدر چشمگیر نیست و معمولاً به‌راحتی بارور می‌شوند. ولی ممکن است فرد مبتلا  یک سری عوارض دوران بارداری را تجربه کند؛ مثل زایمان زودرس و سقط. اینکه این موارد چرا در افرادی که HPV مثبت و پرخطر دارند بیشتر دیده می‌شود، رحم را به شکل یک گلابی برعکس در نظر بگیرید. سرطان دهانه رحم از قسمت انتهایی شروع می‌شود و اگر تشخیص، پیشگیری و درمان صورت بگیرد و وارد نواحی بالاتر نشود و داخل رحم را درگیر نکند مشکلی ایجاد نمی‌شود چراکه جنین داخل رحم لانه‌گزینی می‌کند. هرچقدر درگیری داخل حفره رحم بیشتر شده باشد احتمال اینکه جنین نتواند به دیواره چسبیده و رشد پیدا کند و یا اتصالش با رحم مادر قطع شود و منجر به زایمان زودرس و سقط شود افزایش پیدا می‌کند.

* استفاده طولانی مدت از آی یو دی در ابتلا به سرطان دهانه رحم تأثیر دارد؟

وجود IUD در رحم به‌عنوان یکی از وسایل کنترل بارداری، به مدت طولانی و حدود ۱۰ سال ارتباطی به بدخیمی ندارد ولی IUD بعد ۱۰ سال باید خارج شود، چندماهی استراحت بدهند و بعد مجدداً  IUD جدید بگذارند. پس این‌که این وسیله به‌خودی‌ خود ریسک ابتلا به ویروس HPV و به‌دنبال آن سرطان رحم را افزایش بدهد این‌طور نیست.

*چند کلامی با بانوان

درباره ابتلا به بیماری‌های زنانه باید بانوان این نکات را در نظر داشته باشند که  جدی گرفتن علائم مختلفی که برخلاف حالت طبیعی به‌نظر می‌رسند ضروری است و به‌هیچ‌وجه نباید سرسری و بی‌تفاوت از کنار آن‌ها گذشت  اما توجه به این نکته نیز ضروری است که بسیاری از علائم ممکن است در بیماری‌های مختلف مشابه باشند بنابراین با مشاهده نشانه هایی که می‌تواند هشداری برای یک بیماری سخت و یا صعب‌العلاج باشد بلافاصله نباید نگران شد بلکه باید با آرامش برای راه‌های پیشگیری و یا درمان اقدام کرد.