فرهیختگان/ با مشاهده آمار تولید صنعت خودروی کشور، افزایش موجودی انبار این صنعت در ماه‌های اسفند و فروردین کاملا محسوس است.

بررسی شاخص تولید صنعتی به‌عنوان یکی از شاخص‌های مهم درخصوص روند تولید و وضعیت بنگاه‌های اقتصادی تولیدی بوده که هم می‌تواند به سیاستگذاران اقتصادی و هم به فعالان این حوزه و سرمایه‌گذاران در انتخاب نوع صنعت و همچنین زمان ورود به آن جهت دهد. از سوی دیگر به‌دلیل گستردگی و پراکندگی بالای شرکت‌های تولیدی، شاید امکان نگاه کلان به تمام جنبه‌های کلی این موضوع برای فعالان این عرصه مقدور نباشد اما شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی که توسط پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی منتشر می‌شود و براساس اطلاعات تولید این شرکت‌ها نشان‌دهنده آن است که بیش از نیمی از تولیدات کشور را در اختیار دارند، می‌تواند در این خصوص راهگشا باشد. از این‌رو بررسی اطلاعات شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی نشان می‌دهد این شاخص علی‌رغم آنکه از مهر سال 1400 تا اردیبهشت 1401 روند منفی را تجربه می‌کرد اما از خرداد 1401 نسبت به بازه‌های زمانی مشابه با رشد مثبت همراه بود چنانکه در فروردین ماه 1402 با به جا گذاشتن رشد 5.8 درصدی اگرچه نسبت به ماه‌های قبل از خود رشد کمتری را به ثبت رسانده اما روند مثبت خود را حفظ کرده است. همچنین در این ماه نیز مهم‌ترین عامل رشد شاخص تولید صنعتی رشد قابل توجه تولید در صنعت خودروسازی و ساخت قطعات بوده که اثر خود را در این شاخص نشان داده (البته در دو ماه اسفند و فروردین موجودی انبار در این صنعت افزایش محسوس داشته که نشان می‌دهد که فروش شرکت‌های این صنعت به اندازه تولیدشان رشد نداشته است.) همچنین با توجه به تحولات اخیر در شاخص‌های اقتصادی نظیر افزایش قیمت ارز، باید گفت شاخص قیمت بخش صنعت نیز از اسفندماه روند صعودی داشته است که این روند در فروردین نیز ادامه پیدا کرد. در بین صنایع، صنعت محصولات غذایی بیشترین رشد شاخص قیمت و صنعت فرآورده‌های نفتی کمترین رشد را نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته‌اند. 

 افزایش موجودی انبار خودروسازان در فروردین ۱۴۰۲
برای اینکه تحلیل جامعی از چرایی تغییرات در تولید هر شرکتی داشته باشیم، بررسی آمار تولید به تنهایی اکتفا نمی‌کند؛ چراکه متغیرهای دیگری در این خصوص وجود دارند که بر رشد و حجم تولید اثرگذار هستند و بررسی تغییرات در موجودی انبار محصولات یکی از این موارد است زیرا به دلیل تاثیرپذیری از وضعیت بازار و تقاضا، می‌تواند در پیش‌بینی روند آتی تولید نیز کمک کند. به عبارت دیگر تغییر در موجودی انبار به معنای تفاوت رشد تولید و فروش است. حال اگر رشد تولید بیشتر از رشد فروش باشد موجودی انبار در آن دوره افزایش یافته و اگر رشد تولید کمتر از رشد فروش باشد، موجودی انبار کاهش داشته است. به بیان دیگر در برهه‌های زمانی که محدودیت تقاضا و ظرفیت مازاد تولید در بخش عرضه وجود دارد، روند رشد تولید و تغییرات موجودی انبار در خلاف جهت هم خواهد بود. به این معنی که تغییرات رشد تولید ریشه در تغییرات تقاضا دارد و به عنوان مثال تولیدکننده در مواجهه با افزایش تقاضا از طریق کاهش موجودی انبار و افزایش رشد تولید واکنش نشان می‌دهد. بررسی تغییرات شاخص موجودی انبار نشان می‌دهد که این تغییرات در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ مثبت بوده که نشان دهنده افزایش در موجودی انبار صنایع است اما از ابتدای سال ۱۴۰۱ شاهد تغییر هستیم که به معنای منفی شدن موجودی انبار صنایع بوده و نشان‌دهنده پیشی‌گرفتن رشد فروش شرکت‌ها از رشد تولید آنها است. به همین شکل در تابستان ۱۴۰۱ و در ادامه روند کاهش موجودی انبار صنایع، رشد فروش شرکت‌ها بیشتر از رشد تولیدشان بوده و همین امر باعث کاهش قابل توجه موجودی انبار شده است. در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ تا قبل از اسفند تغییر موجودی انبار شدید نبوده و تغییر در متوسط موجودی انبار بخش صنعت حول‌وحوش صفر درصد است اما در اسفندماه ۱۴۰۱ و فروردین ماه ۱۴۰۲ به دلیل افزایش قابل توجه موجودی انبار در صنعت خودروسازی متوسط موجودی انبار بخش صنعت نیز افزایش داشته است. افزایش قابل توجه تولید و موجودی انبار نشان می‌دهد که تولیدکننده علی‌رغم اینکه می‌داند برای محصولات خود تقاضای موثر وجود دارد و به همین دلیل تولید را افزایش می‌دهد اما به دلایل استراتژیک اقدام به فروش در این دوره نکرده است و همین امر موجودی انبار را به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش داده است.

 کاهش زیان‌دهی صنایع خودروسازی در 9 ماهه 1401

بررسی سودآوری شرکت‌ها بر اساس صنایع از موارد جالب توجه در هر گزارش تحلیلی است که بنا بر گزارش شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی و در بین صنایع مهم شرکت‌های خودروسازی و ساخت قطعات همچون سایر دوره‌های اخیر بدترین وضعیت را از نظر سودآوری دارند؛ به‌صورتی‌که تنها صنعتی است که جمع سود خالص شرکت‌های آن منفی می‌شود. در این صنعت مجموع زیان ایجاد شده در سال مالی ۱۴۰۰ حدود 30 درصد بیشتر از سال قبل بوده است. اما در سال ۱۴۰۱ از زیان این صنعت کاسته شده است به‌گونه‌ای که در سه ماهه و شش ماهه سال ۱۴۰۱ زیان صنعت خودروسازی به ترتیب 37.4 و 85 درصد کمتر از زیان ساخته شده در مدت مشابه سال قبل بوده که در نه‌ماهه ۱۴۰۱ زیان این صنعت به سود تبدیل شده است. صنعت محصولات شیمیایی و فلزات اساسی که صادرات‌محور هستند به ترتیب با 53 و 52.3 درصد رشد سود اسمی در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل بیشترین رشد در سودآوری در بین صنایع را داشتند. اما رشد سودآوری این صنایع در سال ۱۴۰۱ به طور قابل ملاحظه‌ای نسبت به سال قبل کاهش داشته است. درحالی‌که رشد سود اسمی این صنایع در بهار ۱۴۰۱ به حدود ۲۰ درصد می‌رسید، در شش ماهه ۱۴۰۱ رشد سود صنعت فلزات اساسی نسبت به مدت مشابه کاهش 14.7 درصدی داشته و در محصولات شیمیایی نیز تنها 2.6 درصد رشد داشت. در نه ماهه هم همین وضعیت ادامه پیدا کرد و سود صنعت فلزات اساسی 10.8 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل شد و سود صنعت پتروشیمی هم تنها 2.8 درصد رشد کرده است. اما بیشترین رشد سود در بین صنایع متعلق به صنعت فرآورده‌های نفتی بوده و همچنین رشد سودآوری شرکت‌های دارویی و محصولات غذایی (کالاهای ضروری) نیز در نه‌ماهه ۱۴۰۱ به ترتیب 45.1 و 66.4 درصد بوده است.