خراسان/آمارهای رسمی نشان می دهد تا پایان تیرماه، 17 بانک عملکرد صفر در قبال نهضت ملی مسکن داشته اند و اگرچه طبق قانون، این بانک ها رسماً باید جرایم مالیاتی به دولت بپردازند، اما خبری از پرداخت این جرایم نیست.
 
طبق قانون جهش تولید مسکن، بانک ها باید 20 درصد از تسهیلات پرداختی خود را به ساخت مسکن اختصاص دهند و اگر این بند از قانون اجرایی نشود، بانک‌ها مشمول پرداخت جریمه به دولت می‌شوند. براساس این قانون، اگر بانک‌ها به این وظیفه تمکین نکنند، باید معادل یک‌پنجم عدد تعهدشده، جریمه به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند. مبالغ این جرایم نیز به صندوق ملی مسکن واریز خواهد شد تا در عرصه‌های ساخت‌وساز مسکن به‌کار گرفته شود. هرچند طبق گفته اسماعیلی مدیرعامل صندوق ملی مسکن تا کنون هیچ مبلغی از کم‌کاری بانک‌ها به صندوق واریز نشده است.
 
تحریم نهضت ملی مسکن از سوی 17 بانک
گزارش اخیر خبرگزاری تسنیم به نقل از تازه‌ترین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که بانک‌ها همچون گذشته مایل به اجرای قانون یادشده نیستند و عملکردشان در خصوص قانون جهش مسکن تأیید می‌کند که پرداخت تسهیلات در این بخش مخصوصاً در نهضت ملی مسکن باب‌میل‌شان نیست.
به‌گواه آمار رسمی بانک مرکزی، از بین 26 بانک، 17 بانک تا پایان تیرماه سال جاری حتی یک ریال هم به نهضت ملی مسکن وام ندادند و این درحالی است که عملاً این بانک ها مشمول جریمه می‌شوند و جرایم را باید به دولت (صندوق ملی مسکن) بپردازند.
برآوردها نشان می‌دهد میزان این جرایم به بیش از 300 هزار میلیارد تومان رسیده است. پیش از این مدیرعامل صندوق ملی مسکن با اعلام این‌که جریمه مالیاتی بانک‌هایی که تسهیلات مسکن ندادند، طی سال های 1400، 1401 و 1402 حدود 250هزار میلیارد تومان است، گفته بود: بانک‌ها با روش‌های حقوقـی به‌دنبال لغو بخشی از قانون جهش تولید مسکن هستند. با این حال اما بانک‌ها باز هم از عمل به تعهدات خود در این بخش سر باز می‌زنند و بهانه‌هایی مانند ‌ارسال نشدن مشخصات متقاضیان به بانک‌ها از سوی وزارت راه و شهرسازی را مطرح می‌کنند.
البته به‌نظر می‌رسد با توجه به افزایش سقف وام مسکن ملی از 550 به 800 میلیون تومان همچنان باید شاهد تکرار بی‌توجهی بانک‌ها به اجرای قانون جهش تولید مسکن باشیم. هرچند گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد بانک ها این‌بار به‌بهانه عدم‌ابلاغ وام 800میلیونی از پرداخت این تسهیلات طفره می‌روند و می‌گویند: منتظر ابلاغ بخشنامه از سوی بانک مرکزی هستیم!
 
متقاضیان موثر نهضت مسکن تنها یک میلیون!
طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی، هم‌اکنون نزدیک به یک میلیون متقاضی مؤثر طرح نهضت ملی مسکن در کشور وجود دارد، اما به‌دلیل عدم‌تأمین اعتبار از سوی نظام بانکی، امکان پاسخگویی به متقاضیان وجود ندارد.
وزارت راه  و شهرسازی البته در ماه‌های گذشته گلایه‌های متعددی از نظام بانکی در این بخش داشته است و تأکید دارد که یکی از مهم ترین چالش‌ها در طرح نهضت ملی مسکن بحث تأمین مالی و تسهیلات بانکی است که باید این موضوع را در شورای‌عالی مسکن پیگیری کرد.
احسان خاندوزی وزیر اقتصاد دولت سیزدهم در اواخر سال 1402 اعلام کرده بود که از ابتدای اجرای قانون جهش تولید مسکن در مهر 1400 تا پایان شهریور 1401، رسیدگی‌هایی توسط سازمان امور مالیاتی انجام و مشخص شد که بانک‌های متخلف باید 59 هزار میلیارد تومان، جریمه عدم‌پرداخت تسهیلات مسکن پرداخت کنند، این رأی اولیه سازمان بود. اما 26 هزار میلیارد تومان، در مرحله تجدیدنظر نیز قطعی شده است و باید در روزهای آتی و پس از ابلاغ رأی، توسط بانک‌های متخلف پرداخت شود.
اعلام جریمه 26 هزارمیلیاردی در همان مقطع باعث اعتراض بانک ها شد؛ بانک ها توپ کم‌کاری خود در این بخش را به زمین مشکلات نرم‌افزاری و عدم‌ارجاع متقاضی به بانک‌ها انداختند.
بانک‌ها معتقدند این جریمه نامعقول بود چراکه وزارت راه و شهرسازی اسامی افراد واجد شرایط را به بانک ها اعلام نکرده بود و بانک‌ها قاعدتاً نمی‌توانستند تسهیلات را پرداخت کنند.
با این حال سازمان مالیاتی هنوز هیچ اطلاع‌رسانی در خصوص سرانجام اخذ جرایم مالیاتی از بانک ها در حوزه قانون جهش تولید مسکن نداشته است و انتظار می‌رود به‌زودی در این خصوص خبرهایی را بشنویم.
 
جزئیات عملکرد نامطلوب بانک ها در قبال نهضت ملی مسکن
هم اینک جزئیات عملکرد بانک ها در قبال قانون جهش تولید مسکن منتهی به 31 تیر 1403 منتشر شده است.  این آمارها همان طور که در بالا نیز بیان شد، نشان می‌دهد 17 بانک از میان 26 بانک، عملکرد مطلقاً صفر را در قبال نهضت ملی مسکن داشته‌اند. در این میان، عجیب این جاست بانک‌هایی که طبق آمار بانک مرکزی حتی یک ریال هم تسهیلات در این بخش پرداخت نکرده‌اند مدعی هستند که به وظایف خود در این حوزه عمل کرده و تسهیلات را پرداخت کرده‌اند.
بانک‌های مسکن، سپه، ملی، تجارت، ملت، صادرات، صنعت و معدن و توسعه صادرات تنها بانک‌هایی بوده اند که تا تاریخ منتهی به 31 تیر ماه امسال جمعاً 748.717 میلیارد ریال تسهیلات در نهضت ملی مسکن پرداخت کرده‌اند.
عملکرد بانک مسکن در مشارکت نهضت ملی مسکن در تاریخ مورد گزارش، 629.576 میلیارد ریال، بانک سپه 12.941 میلیارد ریال، بانک ملی 34.362 میلیارد ریال، تجارت، 22.482 میلیارد ریال، ملت 46.504 میلیارد ریال، صادرات 90 میلیارد ریال، صنعت و معدن 750 میلیارد ریال و توسعه صادرات ایران 1.520 میلیارد ریال بوده است. در خور ذکر است عملکرد بانک صنعت و معدن و توسعه صادرات در ماه گذشته در این بخش بدون تغییر بوده است. همچنین بانک سینا در گزارش‌های قبلی عملکرد صفر داشت ولی در بررسی جدید 491 میلیارد ریال تسهیلات در نهضت ملی مسکن پرداخت کرده است، بنابراین با پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن در گزارش جدید آمار بانک‌هایی که این تسهیلات را پرداخت نمی‌کنند از 18 به 17 بانک کاهش یافته است.
طبق این داده ها، عملکرد بانک‌های اقتصاد نوین، ایران‌زمین، گردشگری، مؤسسه ملل، کارآفرین، شهر، سامان، پست ایران، پاسارگاد، پارسیان، آینده، رفاه کارگران، توسعه تعاون، دی، کشاورزی، خاورمیانه و سرمایه در مشارکت نهضت ملی مسکن به‌روایت تازه‌ترین آمار بانک مرکزی صفر بوده است.