دوشنبه 02 مهر 1403 - 12:55
«سایه» مستدام بر غزل فارسی
خراسان/ گفت و گوی خراسان با دکتر اسماعیل آذر استاد زبان و ادب فارسی درباره ویژگی های کم نظیر میراث ادبی زنده یاد هوشنگ ابتهاج در سالروزدرگذشت این شاعر جریان ساز
تقریباً نیمههای مردادماه سال گذشته بود که خبرهای متفاوتی از ناخوشاحوالی امیر هوشنگ ابتهاج (سایه)، غزلسرای نامی کشورمان به گوش میرسید. او تا واپسین روزهای عمرش (94 سالگی) به سرودن غزلهایی پرطراوت، روان، اندیشهمدار و عاطفهمند مشغول بود. بعد از انتشار چندباره شایعات درباره وضعیت جسمانی «سایه»، روز 19 مرداد سال 1401، «یلدا ابتهاج» دختر این شاعر نامآشنا، خبر درگذشت پدرش را در صفحه مجازی خود اعلام کرد. ابتهاج که همواره با شعرهایش شور عجیبی در دل مخاطبان بهپا میکرد، با درگذشتش نیز بسیاری از ادبدوستان فارسیزبان را در بهتی عمیق فروبرد. «نخستین نغمهها» ، «سراب»، «سیاهمشق»، «شبگرد»، «حافظ به سعی سایه»، «آینه در آینه» و... تعدادی از مجموعه اشعار و آثار پژوهشی این شاعر جریانساز معاصر است. ابتهاج، علاوه بر سرودن شعر، شناخت عمیقی از موسیقی داشت و همین شناخت، باعث شده بود در سرودن تصنیفهای ماندگار از همنسلان خود پیشی بگیرد. تا امروز تعدادی از غزلها، تصنیفها و اشعار نیمایی ابتهاج توسط خوانندگان صاحبنامی از جمله محمدرضا شجریان، علیرضا افتخاری، شهرام ناظری، حسین قوامی ، محمد اصفهانی و... اجرا شده است. از خاطرهسازترین تصنیفهایی که این شاعر سروده، میتوان به «تو ای پری کجایی» و «سپیده »(ایران ای سرای امید) اشاره کرد. برای آشنایی بیشتر با راز و رمز ماندگاری و استقبال پرشور فارسیزبانان از شعرهای «سایه» با امیر اسماعیل آذر، استاد زبان و ادبیات فارسی، مترجم و نویسنده برجسته که با امیرهوشنگ ابتهاج همنشینیهای زیادی داشته، گفتوگو کردهایم.
تجربهگرایی و فضاهای دستنیافتنی
دکتر آذر میگوید: ابتهاج، شاعری است که از همان ابتدای کودکی، ذوق شعری در وجودش حضور داشت و در ادامه با مطالعه و تجربه، فضاهایی را در شعرش ایجاد کرد که کمتر شاعری دستش به این فضاهای بکر و نو میرسد. تاثیر مطالعه دقیق و ریزبینانه دیوان اشعار گذشتگان هم در این مسیر بسیار مؤثر بوده است. البته تأثیر این مطالعات را میتوانیم در دیگر فعالیتهای این شاعر از جمله تصحیح او بر دیوان حافظ شیرازی مشاهده کنیم.این پژوهشگر ادبی در تشریح انعکاس تجربههای فردی هوشنگ ابتهاج در شعر او میگوید: ما همواره شخصیت و تجربیات فردی ابتهاج را در شعر او مشاهده میکنیم؛ به همین دلیل این شاعر کمنظیر را میتوان شاعری تجربهگرا نامید.
آشنایی ابتهاج با ضمیر پارسیزبانان
وی درباره توجه ویژه ابتهاج به بهرهگیری از زبان معاصر، خاطرنشان میکند: زبان شعر ابتهاج، زبان نو، بهروز و معاصر است. چندین ویژگی در زبان شعر ابتهاج به چشم میخورد که دوری از تکلف زبانی از مهمترین آنهاست. شما نمیتوانید ردپای فرخی سیستانی و منوچهری دامغانی را در شعر او ببینید بلکه در روانی سخن، میتوان شعر او را با رهی معیری سنجید. شعر ابتهاج مثل شعر رهی معیری ورز خورده و با ضمیر پارسیزبانان بسیار آشناست.
انتقال پیام و روایتگری
دکتر آذر در ادامه به یکی دیگر از ویژگیهای شعری امیر هوشنگ ابتهاج اشاره میکند و میگوید: برخلاف بسیاری از آثار دیگر شاعران، در هر شعر ابتهاج میتوان دنبال یک پیام گشت و آن پیام را از شعر دریافت کرد؛ ویژگی ارزشمندی که غیرمستقیم در شعرش پیادهسازی شده است.
تفاوت و تشابه ساختارگرایی در شعر حافظ، ابتهاج و سهراب
این نویسنده و منتقد ادبی همچنین، به مقایسه ساختارمندی شعر ابتهاج، حافظ و سپهری میپردازد و میگوید: شعر ابتهاج، دارای ساختارمندی دلنشینی است. در این حوزه، شعر او را میتوان با بسیاری از شاعران دیگر مقایسه کرد و برای شعرش برتریهایی برشمرد. بهعنوانمثال، در شعر سهراب سپهری ما با ساختاری عجیبوغریب مواجهیم، درصورتیکه ساختارمندی در شعر ابتهاج، ساختاری عجیب نیست. تمام واژگانی که در شعر او به کار میرود، با موضوع و هسته اصلی شعر ارتباط مستحکمی دارد. در شعر حافظ هم اگرچه کشف این ساختارمندی تا حدودی سخت است اما بیتردید این نوع ارتباط کلمات به فراوانی وجود دارد.وی میافزاید: یکی دیگر از ویژگیهای برجسته شعر این شاعر همعصر ما، روایتگری او در شعر است. این ویژگی باعث شده است مخاطب بهراحتی بتواند غزلهای ابتهاج را به یک قصه و روایت تبدیل کند و از آن لذت ببرد.
قله نشینی زبان شعر ابتهاج
این نویسنده شناختهشده در پایان تصریح میکند: ازنظر روانی زبان، شعر ابتهاج را میتوان ایستاده بر فراز قلهای دانست که در آن قله بزرگانی مانند امیری فیروزکوهی، آتشی، شاملو و رهی معیری که از سرآمدان شاعران عصر ما هستند، جای گرفتهاند.
پربیننده ترین
-
عکس مسی درآمد؛ آخرین توپ طلا با آرایشگر ویژه!
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
10 جایزه 5 میلیون تومانی برای کاربران آخرین خبر (مهلت شرکت در مسابقه تا 9 آذر تمدید شد.)
-
آخرین وضعیت راهها در چهارمین روز از سال جدید؛ محور چالوس از شنبه دوباره بسته میشود
-
زنده؛ بیرانوند در یک قدمی استقلال
-
"دنا پلاس اتومات" بخریم یا "تارا اتومات؟"/ مقایسه اختصاصی "آخرینخودرو" از دو خودروی پرطرفدار
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (16)
-
5 نشانه ضعیف شدن ریه ها و بهترین روش تقویت آن چیست؟
-
لندکروزر یا ۲۰۶؟ / مقایسه جالب "آخرینخودرو" به بهانه سخنان جنجالی میرسلیم
-
سپ، برترین شرکت در خاورمیانه شد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (28)
-
ویدیو تست و بررسی فیدلیتی پرایم جدید در آخرین خودرو
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (14)
-
لحظه به لحظه با جدال پرسپولیس مقابل النصر
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (22)
-
یحیی مچ ساپینتو را خواباند / برد ارزشمند پرسپولیس در صدمین شهرآورد
-
چالش/ بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (19)
-
چالش/بازیکن داخل تصویر رو حدس بزن (11)
آخرین اخبار
-
آسمانی صاف همراه با غبار صبحگاهی در استان مرکزی
-
تعیین بازپرس ویژه برای بررسی حادثه معدن طبس
-
واگذاری ۲۱ کودک کرمانشاهی به فرزندخواندگی
-
اطلاعات دارویی و سموم را از کجا دریافت کنیم؟
-
ظریف: امیدوارم بررسی علل فاجعه معدن منجر به پیشگیری از مصائب مشابه شود
-
اعزام نخستین کاروان زائران عمره استان مرکزی در روز پنجم مهر
-
این شکست 150میلیون یورو به من ضرر زد
-
ترانه «تمنا» با صدای زنده یاد بهنام صفوی
-
گزارش جدید مرکز آمار؛ نرخ تورم در شهریور اعلام شد
-
ماجرای قبول نکردن نقش «فرهاد» توسط شهاب حسینی
-
کلیه کودکان زمان بدنیا آمدن چگونه کنترل می شود؟ / تیوی کات
-
نرخ سرویس مدارس در کرمانشاه مشخص شد
-
توضیح عضو کمیسیون امنیت ملی درباره مصاحبه جنجالی: سخنان من را تقطیع کردند
-
مدرسهای یک نفره در منطقه عشایری آبدانان
-
سبک کثیف آرسنال؛ صدای سیتی بلند شد
سایر اخبار مرتبط
نظرات
ثبت نظر
مهمترین اخبار
گزارش جدید مرکز آمار؛ نرخ تورم در شهریور اعلام شد
دوشنبه 02 مهر 1403 - 12:49:20
سرسبزی پاییزی بورس؛ صعود 17 هزار واحدی شاخص کل
دوشنبه 02 مهر 1403 - 12:40:51
تلاش بازار طلا و سکه برای افزایش قیمت؛ دلار به کانال 60 هزار تومان نزدیک شد
دوشنبه 02 مهر 1403 - 12:36:33
پرشدگی سدها به ۴۸ درصد رسید؛ ۸ سد کمتر از ۱۵ درصد آب دارد
دوشنبه 02 مهر 1403 - 12:30:47
وزیر اقتصاد: بیمه مرکزی با فساد در بیمه ها مماشات نکند
دوشنبه 02 مهر 1403 - 11:41:31