روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

نیره خادمی| از آن عکس تاریخی علی‌اکبر جمشیدی معروف به ناطق‌نوری در هنگام سخنرانی بنیان‌گذار انقلاب در بهشت‌زهرای تهران ۳۵ سال می‌گذرد و حالا چهره نام‌آشنای اصواگرا که از رقابت با سیدمحمد خاتمی در انتخابات سال ۷۶ جا ماند، روزهایش را بیشتر در حاشیه می‌گذراند و تمایلی به حضور پررنگ در عرصه سیاسی کشور ندارد. او امروز ۸۰‌ساله شده است و سازندگی به همین مناسبت به روند تغییر نگاه این سیاستمدار تاثیر‌گذار دوران انقلاب ایران می‌پردازد.
دوران جوانی علی‌اکبر جمشیدی به فعالیت‌های سیاسی و مبارزاتی، سخنرانی و انتشار اعلامیه و اعتراض به نظامی حکومتی وقت گذشت و به واسطه آن هم بارها تحت تعقیب ساواک قرار گرفت و در نهایت دستگیر شد. وقتی پس از آزادی ممنوع‌المنبر و خلع لباس شد به نام‌های مستعار محقق‌نوری‌، ناطق‌نوری‌ و غیره‌ برای‌ ادامه فعالیت خود روی آورد و در آستانه ورود امام خمینی به ایران ذیل کمیته‌ استقبال او را همراهی کرد. درباره فعالیت آن سال‌های ناطق‌نوری، هاشمی‌رفسنجانی روایت جالبی دارد: «در یک سال اخیر مبارزه سال ۱۳۵۶ جزء پیش‌قدم‌ترین افرادی بودند، ایشان که روحانیت تهران را متشکل کردند و در تشکیل روحانیت مبارزه و گرفتن امضا‌ها، تجهیز مساجد تهران برای اینکه این راهپیمایی‌ها راه بیفتد که خوب این خودش یک فصلی دارد که چقدر ایشان می دوید یک ماشین فولکس‌واگنی داشت و همه وقتش را برای جوش دادن جناح‌های مختلف و ایجاد وحدت در صفوف روحانیت بود که چقدر برای آنها کار کرد». ناطق‌‌نوری‌ پس‌ از انقلاب‌ نماینده امام‌ در جهاد سازندگی‌ بود و تا سه دهه بعد چندین‌بار در قامت نماینده مجلس جا گرفت، مدتی ریاست آن را به عهده داشت و از سال ۱۳۶۰ تا آبان‌ ۱۳۶۴ به‌عنوان وزیر کشور فعالیت داشت.

آغاز عصر حاشیه‌نشینی
عمر فعالیت‌ سیاسی او از سال ۱۳۷۶ و شکست در برابر جبهه اصلاحات رو به افول رفت و بعد از آن بود که در هیچ انتخاباتی شرکت نکرد، حتی وقتی بنا به رسم روزگار و در مواجهه با تندروی‌ها و البته برخی اتهامات خانوادگی از جناح راست بریده بود و جناح رقیب به او پیشنهاد کاندیداتوری داد. دلخوری او اما از جناحی که دل در گروی آن داشت در اواسط دهه ۸۰ پررنگ‌تر شد؛ زمانی که در غالب جبهه متحد اصولگرایی، علی لاریجانی را پس ازجلسات متعدد به‌عنوان نامزد نهایی اصولگرایان معرفی کرد اما به‌ناگاه احمدی‌نژاد از آن جریان وارد انتخابات شد و به پیروزی رسید. فاصله ناطق‌نوری از همان زمان به بعد با سیاست بیشتر شد و با حضور در مجمع تشخیص مصلحت نظام و در کنار هاشمی‌رفسنجانی در سایه نشست. او بعدها در گفت‌وگو با خبرآنلاین نظر خود را اینطور درباره احمدی‌نژاد طرح کرد: «من ایشان را برای مدیریت کشور به صلاح نمی‌دانستم. البته که بسیاری از این آقایانی که الان در بدنه اجرایی کشور هستند را به‌نوعی ما آوردیم. این ملاک نیست. من در جهاد بودم یکسری نیرو تربیت شدند و به سیستم حاکمیت وارد شدند. در کمیته‌های انقلاب بودم بالاخره اوایل کار کمیته‌ها خیلی کارکرد مهمی داشتند. نیروهایی جذب شدند. در دوران وزارت کشور همین‌طور نیروهای زیادی در قالب فرماندار، استاندار، بخشدار جذب کردم و اینها پرورش یافتند و هر کدام منشأ یک اثری شدند. در مجلس همین‌طور و شما می‌دانید من حوصله کافی برای تعامل با نیروها را دارم و در جریان کارهای تشکیلاتی از حزب جمهوری گرفته تا جامعه روحانیت و سایر عرصه‌ها؛ خودم را در معرض همه نیروهای کشور قرار می‌دادم و از آنها برای مسئولیت دعوت می‌کردم. آقای احمدی‌نژاد هم یکی از آن هزاران بود. منتهی هر کسی را بهر کاری ساختند!»

ماجرای مناظره‌ها و اتهامات احمدی‌نژاد
فصل بعدی اما در انتخابات سال ۸۸ روی داد؛ زمانی که درمیانه‌ مناظره‌های انتخابات بین مهندس میرحسین موسوی و محمود احمدی‌نژاد از وضع زندگی او و پسرانش نام برده شد اما در نهایت نه‌تنها فرصت نیافت تا در برابر رئیس‌جمهور وقت ایران و کاندیدای ریاست‌جمهوری از خود دفاع کند که رفقای دیرینه‌اش نیز هیچ قدمی در دفاع از او برنداشتند، بنابراین روزبه‌روز از اصولگرایان فاصله گرفت. محمد عطریان‌فر، عضو ارشد حزب کارگزاران سازندگی سال ۹۸ در گفت‌وگو با نامه نیوز به جزئیاتی در این‌باره اشاره کرد: «در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری، احمدی‌نژاد رفتاری تند و غیراخلاقی را نسبت به آقای علی‌اکبر ناطق‌نوری جلوی رسانه‌ها انجام داد. این کار احمدی‌نژاد بسیار برای آقای ناطق بسیار سنگین تمام شد، چون او کسی بود که از نردبان اعتبار آقای ناطق بالا رفت. آقای ناطق‌نوری انتظار داشت در درون اصولگراها نوعی انضباط و تربیت درون‌گروهی را در حق آقای احمدی‌نژاد اعمال کنند که چنین اتفاقی نیفتاد. در یک گام دیگر آقای علی‌اکبر ناطق‌نوری انتظارش این بود که از ایشان اعاده حیثیت شود تا پاسخی باشد به اتهام‌زنی‌های احمدی‌نژاد اما متاسفانه هیچ کدام از این انتظارات مشروع، به حق و جوانمردانه و انسانی آقای ناطق را کسی پاسخ نداد.
به همین خاطر آقای ناطق‌نوری یک نوع بازنشستگی زودرس را برای خود اعلام کرد. خداحافظی آقای ناطق از سیاست‌ورزی عارضه‌های سنگینی را برای اصولگرایی به بار آورد؛ به‌گونه‌ای که حتی ما به یک نقطه‌ای از اقدام اخلاقی رسیدیم که از ناحیه دوستان اصلاح‌طلب توصیه‌های فراوانی به آقای ناطق‌نوری می‌شد که ایشان برای انجام تکالیف ملی خود به صحنه سیاست برگردد اما آقای ناطق‌نوری از عرصه سیاسی فاصله گرفت و تا امروز نیز این فاصله را رعایت کرده است».

تداوم گوشه‌نشینی
ناطق‌نوری دیگر از نظر فکری به اصلاح‌طلبان نزدیک شده بود و با خاتمی، هاشمی برای پیروزی حسن روحانی در انتخابات سال ۹۲ همراه شد اما باز هم قهر سیاسی او پایان نیافت. بعد از پیروزی حسن روحانی دعوت از او برای پیوستن به دولت هم پاسخی نیافت. محمد عطریان‌فر، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران در این‌باره گفته بود: «آقای روحانی سال ۹۲ در بدو مسئولیت ریاست‌جمهوری درخواست داشت که آقای ناطق حسب آن تجربیات بسیار ارزشمند، تکیه‌گاهی برای بسیاری از نیروهای ملی باشد و مسئولیت دبیرخانه شورای‌ عالی امنیت ملی را بپذیرد، اما جناب آقای ناطق این پیشنهاد را نپذیرفت». برخی چهره‌های سیاسی در دوره بعدی انتخاب ریاست‌جمهوری در سال ۹۶ هم برای حضور ناطق‌نوری خیز برداشتند اما باز هم پاسخ همان پاسخ گذشته بود. ابوالقاسم رئوفیان، دبیرکل حزب اسلامی ایران زمین در این‌باره به گفته بود: «آقای ناطق‌نوری یکی از اعضای حزب ما هستند. یکی از پیشنهادات ما به ایشان رقابت با آقای روحانی بود. من معتقدم اگر آقای ناطق در عرصه رقابت حضور پیدا کند بسیاری از معادلات برهم می‎‌خورد. او یک اصولگرای اصلاح‎‌طلب است و اکثر اصلاح‎‌طلبان معتدل آقای ناطق را قبول دارند و در صورت حضور وی در عرصه رقابت؛ قطعاً اقبال بسیار خوبی از سوی طیف‌‎های معتدل سیاسی اصلاح‌طلب و اصولگرا نسبت به وی صورت می‏‌گیرد اما ایشان نه درخواست ما را رد کرد و نه پذیرفت؛ تنها سکوت کرد من نیز به ایشان گفتم اگر قصد «حضور و رقابت» را ندارید یک جبهه با اسم «اعتدال» یا «وحدت ملی» با محوریت شما تشکیل شود». ناطق‌نوری نه‌تنها پیشنهاد رفقای قدیم یا اصلاح‌طلبان که پیشنهاد جبهه پیروان خط امام و رهبری را هم برای ورود به عرصه ریاست‌جمهوری در سال ۱۴۰۰ را هم نپذیرفت و آنطور که در خبرگزاری مهر آمده است، در مکالمه‌ای با محمدرضا باهنر گفته بود، احساس تکلیف نمی‌کنم. یک سال بعد از انتخابات هم که اعضای دوره نهم مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شدند، نام او غایب فهرست بود.