اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

با تصویب نمایندگان مجلس و با وجود هشدار سنگین کارشناسان و فعالان اقتصادی و اتاق بازرگانی، تعطیلی پنجشنبه‌ها در مجلس به تصویب رسید. با تعطیلی پنجشنبه و جمعه، ساعت کاری کارکنان دولت در شرایطی که تشدید تحریم‌های اقتصادی تصویر ناگواری را پیش روی ایران قرار داده کاهش پیدا می‌کند.

حالا از پس نزدیک به دو دهه بحث در خصوص انتخاب روز دوم تعطیلی در ایران، بالاخره نمایندگان مجلس شورای اسلامی با تعطیلی پنجشنبه‌ها موافقت کردند تا شمار روزهایی که ایران ارتباطی با بازارهای جهانی ندارد از سه روز به چهار روز افزایش یابد.

تعطیلی دو روزه پنجشنبه و جمعه، آرزوی محمود احمدی‌نژاد رییس‌جمهور اسبق ایران بود که در سال 1390 برای نخستین‌بار در جامعه رسانه‌ای کشور مطرح کرد و مخالفان تعطیلات پنجشنبه‌ها را گروهی نامید که «بازی روشنفکری» راه انداخته‌اند. کارشناسان بر این اعتقاد بودند که تعطیلات پنجشنبه و جمعه شمار روزهایی که ایران قادر به مراوده با بازارهای جهانی نیست را به چهار روز هفته افزایش می‌دهد. پیشنهاد جایگزین این بود که روز دوم تعطیل در ایران به جای پنجشنبه ، شنبه باشد اما این پیشنهاد نیز مخالفان جدی و زیادی داشت چرا که عنوان می‌شد تعطیلی شنبه منطبق با تعطیلات یهودیان است و کشور اسلامی نباید با این تعطیلات خود را هماهنگ کند.

افزایش تعطیلات رسمی کشور به ۲ روز در هفته در طول سالیان گذشته بار‌ها مورد بحث و بررسی قرار گرفته است؛ این طرح مورد تایید اغلب فعالان اقتصادی است، اما در ماه‌های گذشته، اختلاف اصلی بر سر روز تعطیل است. وقتی دولت از تعطیلی پنجشنبه صحبت می‌کند، این امر در وضعیت کسب‌وکار‌ها هم تاثیر می‌گذارد و برای تولیدکنندگان بخش‌خصوصی هزینه ایجاد می‌کند.

پیش از این در اردیبهشت ماه سال جاری رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان اصفهان گفته بود: «تعطیلی پنجشنبه‌ها ۸.۳ میلیارد دلار به تجارت بین‌المللی کشور ضرر می‌زند و این ضرر تنها مختص عده‌ای نیست. در حقیقت ضرر ۸.۳ میلیارد دلاری تجارت کشور با تعطیل شدن پنجشنبه‌ها باعث می‌شود درآمد ارزی کشور کاهش و نرخ ارز افرایش یابد که تاثیر آن را دقیقا بر زندگی مردم ببینیم.»

رییس اتاق تهران نیز درباره تعطیلی پنجشنبه‌ها اینگونه نظر داده بود که «همه کشور‌های دنیا به‌جز جیبوتی که جمعه تعطیل است، شنبه و یکشنبه تعطیل هستند. حتی افغانستان و عراق هم جمعه و شنبه تعطیل هستند. اتاق بازرگانی نیز تعطیلی شنبه را پیشنهاد کرد، اما در نهایت در مجمع تشخیص مصلحت‌نظام صراحتا به ما اعلام کردند؛ تعطیلی شنبه ممکن نیست، بنابراین ما هم خواستار تعطیل‌نشدن پنجشنبه‌ها شدیم، اما مجمع این خواسته ما را هم رد کرد. شورای‌نگهبان نیز دو دلیل برای رد تعطیلی شنبه مطرح‌کرده که عبارتند از: تعارض با سیاست‌های ابلاغی و تعارض با شرع مقدس.»

در عین حال صدرالدین نیاورانی، نایب‌رییس کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر اینکه تعطیلی پنجشنبه‌ها زیان اقتصادی به همراه دارد، گفته بود: بالاخره یک روزی کشور به تعطیلی روز شنبه که عرف منطقه شده تن می‌دهد، کشورهای مترقی و اسلامی هم در منطقه به تغییر تعطیلات تن دادند. حتی برخی کشورها مثل ترکیه، شنبه و یکشنبه تعطیل هستند و روز جمعه ساعت نماز را تعطیل می‌کنند. پیش‌بینی وی در این زمینه البته محقق نشد و مجلس ترجیح داد شمار روزهایی که ایران قادر به ارتباط با بازارهای جهانی است را به سه روز در هفته کاهش دهد.

فروردین ماه سال جاری نیز اتاق بازرگانی تهران در بیانیه‌ای صراحتا اعلام کرد: اتاق بازرگانی تهران در بیانیه‌ای در مورد افزودن روز پنجشنبه به جای شنبه، به تعطیلات پایان هفته عنوان کرد که تصمیمی گرفته شده که نشانه عدم باور قلبی و ذهنی به بخش خصوصی است. در بخشی از بیانیه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در واکنش به مصوبه کمیسیون اقتصادی در خصوص تعیین روز پنجشنبه به عنوان روز تعطیل در ایران تاکید شد: تصمیم اخیر کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در صورت تأیید نهایی و تبدیل به قانون جاری کشور، قطع ارتباط اقتصاد کشور با بازارهای بین‌المللی را به چهار روز در هفته افزایش می‌دهد و روشن است که در شرایط تحریم و محدودیت‌های خارجی و تنگناهای داخلی، زیان مضاعفی بر اقتصاد کشور خصوصا در شرایط دشوار کنونی تحمیل خواهد شد.

محمد بحرینیان، پژوهشگر توسعه نیز در واکنش به این تصمیم کمیسیون اجتماعی به خبرآنلاین گفته بود ما در شرایطی هستیم که نیاز به کار بیشتر داریم نه تعطیلی بیشتر و اگر قرار نیست روز شنبه تعطیل شود، بهتر است تعطیلی روز پنجشنبه نیز منتفی شود و روال قبل برقرار بماند.

این یک تعطیلی رسمی نیست
با این حال، رییس کمیسیون اجتماعی مجلس می‌گوید: «پنجشنبه جزو تعطیلات رسمی کشور نیست». او گفته است: «طبق مصوبه مجلس، تعطیلی پنجشنبه به معنای تعطیل رسمی نیست، بلکه به مفهوم کاهش ساعت و روز کاری کارمندان است که از ۶ روز در هفته به ۵ روز و از ۴۴ ساعت در هفته به ۴۰ ساعت در هفته رسید. البته در این میان استثنائاتی هم قائل شدیم؛ برای مثال، برخی واحدهای خدمات‌رسان و دستگاه‌هایی که با دنیا کار می‌کنند، به این دلیل که در دنیا روز شنبه تعطیل و پنجشنبه روز کاری است از این تعطیلات مستثنی هستند. در همین راستا لزوما دستگاه‌های عملیاتی مانند گمرک، بیمارستان و نیروی انتظامی در روزهای پنجشنبه فعال هستند.»

چه فایده‌ای دارد؟
شمار تعطیلات بیشتر کشورهای جهان بین 110 تا 129 روز است. اما در ایران با احتساب 27 روز تعطیلی رسمی مناسبتی و 52 روز تعطیلی جمعه آخر هفته، تعداد روزهای تعطیل به 79 روز تعطیل می‌رسد. بر اساس مطالعات انجام شده، ایران و جیبوتی تنها کشورهای جهان هستند که روز تعطیل هفتگی آنها به جمعه‌ها محدود می‌شود. بنابراین اگر تعطیلات آخر هفته به دو روز افزایش یابد، شمار کل تعطیلات در ایران 125 روز خواهد شد که با الگوی جهانی تعطیلات نیروی کار و حتی کشورهای منطقه و حوزه خلیج فارس مطابقت پیدا می‌کند.

اما به نظر می‌رسد که تعطیلی پنجشنبه‌ها، آنگونه که مجلس مصوب کرده بیش از هر چیز به سود دستگاه‌های اجرایی باشد تا ساختار تعطیلات در ایران که همواره به دلیل یک روزه بودن آن، با هجوم مسافران به شهرهای شمالی و جنوبی در تعطیلات مناسبی مواجه است. مصوبه مجلس می‌گوید ساعات کاری برای کارکنان دولت از ۴۴ ساعت در هفته به ۴۰ ساعت در هفته کاهش می‌یابد و روزهای کاری از ۶ روز در هفته به ۵ روز در هفته از شنبه تا چهارشنبه تغییر خواهد کرد. البته نمایندگان در این میان استثنائاتی هم قائل شده‌اند. مثلا برخی واحدهای خدمات‌رسان و دستگاه‌هایی که با دنیا کار می‌کنند، به این دلیل که در دنیا روز شنبه تعطیل و پنجشنبه روز کاری است از این تعطیلات مستثنی شده‌اند. در همین راستا لزوما دستگاه‌های عملیاتی مانند گمرک، بیمارستان و نیروی انتظامی در روزهای پنجشنبه فعال هستند.

سوال این است که چنین تعطیلاتی چه سودی برای مردم و کسب و کارهای خرد و کلان و بخش خصوصی دارد؟ تعطیلات اگر قرار است دو روزه باشد؛ باید در «تقویم» ملی ایران ثبت شود. بخش دولتی ایران همین الان به دلیل نبود بهره‌وری و تعداد بالای نیروی انسانی، عمده بودجه عمومی دولت را می‌بلعد. مشخص نیست چرا با چنین مصوبه‌ای، هم میزان ارتباط بخش اقتصادی ایران با دنیا به 4 روز کاهش پیدا کرده و هم بخش بزرگی از فعالان اقتصادی به ویژه در حوزه غیردولتی، در همان تعطیلی یک روزه باقی مانده‌اند؟ آیا چنین تصمیمی، چیزی جز تبعیض ناعادلانه در توزیع تعطیلات نیست؟